تامین مسکن؛ فراتر از رویا برای کارگران

بیان فردا | رفاه | در همین زمینه چندی پیش «بابک نگاهداری» رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس از ده برابر شدن هزینه‌های مسکن در عرض پنج سال اخیر یعنی از سال 98 تا امروز خبر داد. او عنوان کرد که امروز مسکن پرهزینه‌ترین مولفه سبد معاش خانوارهای ایرانی‌ است. از سوی دیگر در شرایطی که طبق اعلام مرکز آمار، متوسط قیمت مسکن در تهران به حدود 81 میلیون تومان رسیده، می‌توان مسکن را دست‌نیافتنی‌تر از هر زمان ممکن توصیف کرد که دیگر با دریافت وام 960 میلیونی هم خواب خرید خانه برای متقاضیان تعبیر نخواهد شد زیرا با وام 960میلیونی مسکن می‌توان حدود 10متر خانه با احتساب هزینه اوراق خریداری کرد.

به عبارتی می‌توان گفت هزینه‌های بخش مسکن واقعا از استطاعت اکثریت مردم خارج شده است. کارشناسان اقتصادی هم معتقد هستند اینکه مردم دیگر نمی‌توانند خانه بخرند و تورم در این بخش اندکی کاسته شده، به معنی پایین آمدن قیمت‌ها نیست بلکه رکود حاکم بر بازار مسکن است که اکثر کارگران را حاشیه‌نشین 

کرده است.

رویایی به نام مسکن برای کارگران

«آرمان حاجیان‌فرد» کارشناس مسائل اقتصادی گفت: متوسط قیمت مسکن براساس آمارها در تابستان فقط 5درصد کاهش داشته است. بانک مسکن هم برای اعطای وام خرید مسکن با جعاله تعمیر آن جمعا به مبلغ 960میلیون تومان، با نرخ 22.5درصد و بازپرداخت 12ساله، حدود یک میلیارد و 500میلیون تومان از خریداران مسکن سود می‌گیرد که با توجه به قیمت حدود 180 میلیون تومانی اوراق مسکن، نرخ تسهیلات مذبور به بالای 30درصد می‌رسد لذا کارگران به دلیل عدم توانایی در تأمین مسکن ملکی به سراغ مسکن اجاره‌ای می‌روند. تأمین اجاره خانه هم سهم حداقل 70 الی 80درصدی از حقوق دریافتی یک کارگر دارد لذا وی را از تامین مابقی نیازهای ضروری ازجمله خوراک، درمان، پوشاک و آموزش بازمی‌دارد که خود چالش‌های زیادی به همراه دارد.

حاجیان‌فرد افزود: در واقع اگر 180میلیون تومان قیمت اوراق مسکن را از مبلغ تسهیلات که 960میلیون تومان است کم کنیم، تسهیلات خرید مسکن برای خریداران حدود 780میلیون تومان خواهد بود که طی 12سال حدود 200درصد سود از خریداران مسکن اخذ می‌کند. با توجه به میانگین قیمت هر متر آپارتمان در تهران که حدود 80میلیون تومان است، این تسهیلات برای خرید 10متر آپارتمان کفایت می‌کند. اگر حداقل متراژ آپارتمان‌ها را 50 متر در نظر بگیریم افراد برای خانه‌دار شدن باید حدود 3میلیارد تومان پس‌انداز داشته باشند که اتفاقی دور از ذهن است.

اسکان حدود 20 میلیون ایرانی درحاشیه شهرها

در همین زمینه «محسن پیرهادی» رئیس فراکسیون مدیریت شهری مجلس هم با اشاره به اینکه افزایش حاشیه‌نشینی نمود رشد فقر شهری است، گفت: متاسفانه در دهه اخیر با کوچ بسیاری از طیف محروم روستایی و کارگر به حاشیه‌شهرها، شاهد رشد قابل توجه حاشیه‌نشینی هستیم. طبق بررسی‌های انجام شده، بیش از 19میلیون و 800هزار نفر در بافت‌های غیررسمی شهری ساکن شده‌اند.

وی درباره علت رشد این مناطق در حاشیه‌شهرها گفت: افزایش قیمت خرید و اجاره مسکن در کلان‌شهرها و شهرهای بزرگ، تغییرات اقلیمی و به‌خصوص بحران آب و بیکاری، جمعیتی بیشتری را به سمت شهرهای بزرگ ناگزیر کرده و منجر به افزایش جمعیت این طیف شده است.

«داوود کشوری» رئیس انجمن صنفی کارگران گچ‌کار قم نیز در گفت‌وگویی اعلام کرده که مسأله مسکن چنان حاد شده که برخی از کارگران به ویژه کارگران ساختمانی که به صورت فصلی مشغول کارند به دلیل ناتوان بودن در پرداخت اجاره، در چادر زندگی می‌کنند.

به گفته وی، قیمت مسکن به‌صورت نجومی افزایش یافته است. به عنوان نمونه یک واحد حدود 60 تا 70متری در محله نیروگاه قم که سال پیش (1401) صد میلیون رهن کامل بود، در اردیبهشت ماه سال جاری (1402) به 400میلیون تومان رهن رسیده بود و اکنون بیشتر است.

«مسکن‌سازان بی‌مسکن» عنوانی است که «اکبر شوکت» رئیس کانون کارگران ساختمانی به کارگران مستاجر این بخش نسبت می‌دهد و می‌گوید: براساس مطالعه‌ای که کانون کارگران ساختمانی انجام داده، حدود 50درصد از کارگران ساختمانی ایرانی در فقیرنشین‌ترین محلات شهری مستاجر هستند.

مسکن در محاسبات سبد معیشت کارگران جایی ندارد

به اعتقاد فعالان کارگری بحث مسکن، بسیار پیچیده است که متاسفانه همیشه در تمام محاسبات و در تمام بحث‌های مربوط به سبد معیشت خانوارهای کارگری در مذاکرات مزدی، کنار گذاشته می‌شود. هیچ زمان در مذاکرات مزدی کارگران، در ارتباط با هزینه‌های واقعی مسکن بحث جدی نمی‌شود و محاسبات دقیق صورت نمی‌گیرد.

 به‌رغم داشتن الزامات قانونی روشن در زمینه مسکن، هم در قانون اساسی (اصل 31) و هم در قانون کار (ماده 149)، متاسفانه هیچ‌کس مسئولیت تامین مسکن برای کارگران را پذیرا نبوده و نیست. حمایت دولت همواره از کارگران در قالب تعیین حداقلی حق مسکن بوده که حتی کفاف یک شب اجاره‌بهای خانه را نمی‌دهد.

با توجه به شرایط فعلی حدود 80درصد درآمد کارگران صرف هزینه‌های مسکن می‌شود و ساخت مسکن تعاونی بهترین راه برای حل مشکل مسکن کارگران است اما همواره طرح‌های متعددی در این زمینه ارائه شده ولی تاکنون به نتیجه مثبت عملیاتی به نفع کارگران منتج نشده است.

مرتضوی: به دنبال تامین مسکن برای کارگران  هستیم

چند روز پیش «صولت مرتضوی» وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره دلایل دولت برای عدم ترمیم مزد کارگران گفت: تلاش می‌کنیم در موضوع تعهد دولت سیزدهم مبنی بر تأمین یک میلیون واحد مسکونی در قالب طرح نهضت ملی مسکن، بتوانیم کمک ویژه‌ای انجام دهیم تا کارگران نیز صاحبخانه شوند.

با وجود چنین اظهارنظری از وزیر کار حال باید دید اقدام جدی دولت درباره مسکن کارگران چیست و آیا این بار هم به ارائه طرح‌های خوش‌رنگ و لعاب ختم می‌شود یا کار عملیاتی برای حل معضل اصلی زندگی کارگران صورت می‌گیرد.

«فرامرز توفیقی» فعال کارگری با اشاره به اینکه افزایش اجاره‌بها و افزایش هزینه‌های زندگی کارگران را حاشیه‌نشین کرده، گفت: اتلاف وقت در مسیرهای پرترافیک ورودی تهران، استرس‌های رسیدن به محل کار و فشارهای روحی ماندن در ترافیک سلامت کارگران را به طور جدی به مخاطره می‌اندازد. آستانه تحمل چنین کارگری در مقابل فشارها و بیماری‌ها پایین می‌آید و از سوی دیگر، سهم او از بهره‌وری تولید به شدت کاهش می‌یابد. کارگر قبل از رسیدن به سر کار، در طول مسیر دچار فرسایش روحی و خستگی شده لذا در مراودات اجتماعی هم با مشکل مواجه می‌شود، چون دیگر زمانی برای ارتباطات اجتماعی و معاشرت حتی با خانواده بلافصل خود ندارد!

به اعتقاد وی، این نگرانی که «آیا سال بعد باز هم می‌توانم در این مسکن کوچک و بی‌کیفیت حاشیه شهر زندگی کنم یا باز مجبور می‌شوم مهاجرت کنم» همه آرامش خانواده را سلب می‌کند و توان کار را از کارگر می‌گیرد.

توفیقی اضافه می‌کند: کارگر بعد از اینکه توانست در دورترین منطقه حاشیه‌شهر یک خانه کوچک اجاره کند، چالش بزرگ بعدی پیش می‌آید. حالا که بیشتر حقوقم را پای اجاره‌خانه داده‌ام، چه باید خورد؟ آموزش فرزندان را چه کنم و برای درمان از کجا بیاورم هزینه کنم؟

لزوم حل مشکل اسکان کارگران با مسکن استیجاری ارزان و وام ودیعه

«حمید حاج‌اسماعیلی» فعال کارگری درباره راه‌های حل مشکل مسکن کارگران گفت: قیمت مسکن طی سال‌های اخیر به شکل فزاینده‌ای افزایش یافته است. بخش مسکن محور تحولات اساسی اقتصادی در کشور است و حتی جنبه‌های فرهنگی کشور را تحت تأثیر قرارداده است. قیمت افسارگسیخته مسکن در چند دهه گذشته یکی از معضلات اساسی برای کشور است و بخش مسکن به عنوان یک صنعت بزرگ، بخش‌های زیادی را درگیر می‌کند.

وی بیان کرد: در حوزه کارگری در بخش مسکن مشکلات زیادی داریم. بخش زیادی از جمعیت کشور مستأجر هستند. در کشورهای خارجی خانه‌های استیجاری وجود دارد که برای دولت است و دولت آنها را با قیمت پایین در اختیار مردم قرار می‌دهد تا آنها فشار مالی عمده‌ای را احساس نکنند. این موضوع را در ایران شاهد نیستیم. تورم بسیار زیاد در حوزه مسکن کار را برای کارگران سخت کرده است. متأسفانه تورم مسکن این‌قدر بالاست که بخش زیادی از درآمد کارگران صرف اجاره‌بها می‌شود.

حاج‌اسماعیلی گفت: افزایش قیمت مسکن تا حدی بوده که کمک‌های دولت در این زمینه کارساز نبوده است. به طور مثال وام‌هایی که در قالب ودیعه مسکن پرداخت شد, به تمام افراد نیازمند نرسید و موثر در حل مشکل مسکن نبود.

وی بیان کرد: دولت باید با ارائه مسکن استیجاری با قیمت ارزان در اختیار مردم و از سوی دیگر با پرداخت حساب و کتاب‌دار وام ودیعه مسکن، بخشی از مشکلات کارگران را حل کند. دولت همچنین می‌تواند از واگذاری زمین‌های ارزان به سمت ساخت خانه‌های کوچک برای کارگران برود.

انتهای پیام