گنجی که در دهان کوسه است/ عکس

دندان‌های ۷۰۰۰ ساله کوسه ببری، از اولین شواهد باستان‌شناسی در سطح جهان برای استفاده از دندان‌های کوسه در سلاح‌های کامپوزیتی هستند، سلاح‌هایی که با قطعات متعدد ساخته شده‌اند. تا به حال، قدیمی‌ترین چاقوهای دندان کوسه کشف شده کمتر از ۵۰۰۰ سال قدمت داشتند.

طبق یافته‌های این تیم بین‌المللی، مشخص شد که دو دندان کوسه اصلاح شده زمانی به عنوان تیغه به دسته‌هایی متصل شده بودند و به احتمال زیاد در مراسم‌ها یا جنگ‌ها استفاده می‌شدند.

این دو دندان کوسه در حفاری‌ها به عنوان بخشی از یک برنامه تحقیقاتی باستان‌شناسی اندونزیایی و استرالیایی یافت شدند. هر دو نمونه در زمینه‌های باستان‌شناسی منسوب به فرهنگ «Toalean» یافت شدند، این فرهنگ به گروهی از مردم جستجوگر که در جنوب غربی سولاوسی از حدود ۸۰۰۰ سال پیش تا دوره‌ای ناشناخته در گذشته نزدیک زندگی می‌کردند، نسبت داده می‌شود.

دندان‌های کوسه استفاده شده در این سلاح هم اندازه هستند و از کوسه‌های ببری «Galeocerda cuvier» که تقریباً دو متر طول داشتند بدست آمده‌اند. در هر دو دندان نیز سوراخی بوجود آمده است.

یک دندان کامل که در محل غار لینگ پنینگ «Leang Panninge» پیدا شده است، دارای دو سوراخ است که از قسمت ریشه ایجاد شده است. دیگری که در غاری به نام لیانگ بولو سیپونگ «Leang Bulu' Sipong ۱» پیدا شد، یک سوراخ دارد، اگرچه شکسته است و احتمالاً در ابتدا دو سوراخ نیز داشته است.

بررسی میکروسکوپی دندان‌ها نشان داد که زمانی با استفاده از نخ‌های گیاهی و ماده‌ای چسب مانند به یک دسته محکم چسبانده شده بودند. چسب مورد استفاده ترکیبی از مواد معدنی، گیاهی و حیوانی بود. همین روش چسبندگی روی تیغه‌های دندان کوسه مدرن که توسط فرهنگ‌های سراسر اقیانوس آرام استفاده می‌شود، نیز دیده می‌شود.

با بررسی لبه‌های هر دندان مشخص شد که برای سوراخ کردن، بریدن و تراشیدن گوشت و استخوان استفاده شده است. با این حال، آسیب وارد شده به این دندان بیش از آسیبی است که در طول زندگی به دندان یک کوسه وارد می‌شود. در حالی که این باقیمانده‌ها به طور سطحی نشان می‌دهد که مردم «Toalean» از چاقوهای دندان کوسه به عنوان ابزار برش روزمره استفاده می‌کردند، قوم نگاری مشاهدات جوامع اخیر، داده‌های باستان‌شناسی و تجربی، خلاف این را نشان می‌دهد.

چرا دندان کوسه؟

جای تعجبی نیست که چاقوهای ساخته شده از دندان کوسه به همان اندازه‌ای که در قصابی پای دام، موثر هستند، به هنگام ضربه‌زدن در زمان جنگ و ایجاد شکاف‌های عمیق در پوست نیز موثر باشند. در واقع، تنها جنبه منفی استقاده از دندان این است که استفاده از دندان‌ها باعث خوردگی و کوتاهی آن‌ها می‌شود و باعث می‌شود که دندان‌ها در مدت زمان کوتاهی، نسبتاً سریع از بین بروند، در نهایت باعث می‌شود که استفاده از چاقوی دندان کوسه به عنوان یک چاقوی روزمره کاربردی نباشد.

همچنین این واقعیت که دندان‌های کوسه می‌توانند پارگی‌های عمیق ایجاد کنند، توضیح می‌دهد که چرا چاقوهای دندان کوسه به سلاح‌هایی برای درگیری و فعالیت‌های آیینی در زمان حال و گذشته نزدیک محدود می‌شدند.

چاقوهای دندان کوسه در زمان‌ اخیر

جوامع متعددی در سراسر جهان دندان‌های کوسه را در فرهنگ مادی خود ادغام کرده‌اند. به طور خاص، احتمال بیشتری دارد که مردمان ساکن در خطوط ساحلی که به طور فعال برای کوسه شکار می‌کنند، دندان‌های کوسه بیشتری را در طیف وسیع‌تری از ابزارها بگنجانند.

مشاهدات جوامع امروزی نشان می‌دهد که زمانی که دندان کوسه برای ابزارهای زینتی استفاده نمی‌شد، تقریباً به طور کلی برای ایجاد چاقوهایی مناسب استفاده در درگیری یا تشریفات و حتی مبارزه با تشریفات، استفاده می‌شد.

به عنوان مثال، یک چاقوی جنگی که در سراسر کوئینزلند شمالی یافت می‌شود، دارای یک تیغه بلند است که از تقریباً ۱۵ دندان کوسه ساخته شده است که یکی پس از دیگری در یک محور چوبی به شکل بیضی قرار گرفته‌اند و برای ضربه زدن به پهلو یا کمر دشمن استفاده می‌شود.

سلاح‌ها، از جمله نیزه، چاقو و چماق مسلح به دندان‌های کوسه نیز، سرزمین اصلی گینه نو و میکرونزی شناخته شده‌اند، همچنین نیزه‌ها بخشی از لباس عزاداری در تاهیتی هستند.

از طرفی در شرق، مردم کیریباتی به خاطر خنجرها، شمشیرها و نیزه‌های ساخته شد از دندان کوسه معروف هستند که در درگیری‌های مرگبار استفاده می‌شد. در مورد دندان‌های کوسه‌ای که در بافت‌های باستان‌شناسی مایا و مکزیک یافت می‌شوند نیز، تصور می‌شود که برای جنگ‌های تشریفاتی استفاده می‌شوند و در در تونگا، آئوتاروآ نیوزلند و کیریباتی دندان‌های کوسه به عنوان تیغه‌های خالکوبی شناخته شده است.

در هاوایی، به اصطلاح «برش دندان کوسه» به عنوان سلاح پنهان و برای بریدن سر مردگان و تمیز کردن استخوان‌های آنها برای آماده سازی مراسم‌های تدفین معمولی استفاده می‌شد.

سایر یافته‌های باستان‌شناسی دندان کوسه

تقریباً تمام مصنوعات دندان کوسه‌ای که در سطح جهان کشف شده‌اند به عنوان وسایل تزئینات شناخته شده‌اند و یا به این صورت تفسیر شده‌اند. در واقع، دندان‌های کوسه اصلاح شده و استفاده شده در ابزارها از بافت‌های باستانی قدیمی یافت شده‌اند.

یک دندان کوسه ببری منفرد با یک سوراخ از بوانگ مراباک ایرلند مربوط به حدود ۳۹۵۰۰ تا ۲۸۰۰۰ سال پیش است. یازده دندان با سوراخ‌های منفرد از جزیره بوکا نیز مربوط به حدود ۹۰۰۰ تا ۵۰۰۰ سال پیش است و تعداد نامشخصی از دندان‌های گاریوالدینو برزیل مربوط به ۹۴۰۰ تا ۷۲۰۰ سال پیش است. با این حال، در هر یک از این موارد، دندان‌ها احتمالاً زیور آلات شخصی بودند، نه سلاح.

مصنوعات دندان کوسه اندونزیایی که اکنون یافت شده است، با ترکیبی از تغییرات و ردپای میکروسکوپی، نشان می‌دهد که نه تنها به یک دسته متصل شده‌اند، بلکه به احتمال زیاد با مراسم یا درگیری جنگی خاصی مرتبط هستند.

این دندان‌های کوسه‌های سولاوسی چه گوشت انسان و چه حیوان را بریده باشند، می‌توانند اولین شواهدی را ارائه دهند که نشان می‌دهد یک کلاس متمایز از تسلیحات در منطقه آسیا و اقیانوسیه بسیار طولانی‌تر از آنچه فکر می‌کردیم وجود داشته است.

منبع: phys.org