تشدید فشار اتحادیه اروپا بر ایران

بیان فردا | رابطه جمهوری اسلامی ایران با اتحادیه اروپا هر روز از تنش زدایی دورتر می شود. جدا از مساله عدم احیای برجام و متوقف شدن مذاکرات آن و البته فشار اتحادیه اروپا بر تهران به دلیل آنچه سرکوب معترضان در یک سال اخیر می داند، اتهام کمک نظامی ایران به روسیه در جنگ اوکراین بیش از همه بر رابطه تهران – بروکسل تاثیر منفی گذاشته است.

المانیتور در تازه ترین گزارش در این باره می نویسد:  اتحادیه اروپا نظارت خود را فراتر از افراد و شرکت‌های ایرانی درگیر در تولید پهپادهای شناسایی و تهاجمی ، گسترش داده است تا شرکت‌های بین‌المللی و سایر کشورهایی را که به طور غیرمستقیم قطعات ساخت هواپیماهای بدون سرنشین ایران را تامین می‌کنند هم با تحریم روبه رو شوند.

کارشناسان امنیتی اروپایی به المانیتور گفته اند که همکاری بروکسل -  واشنگتن در این زمینه اخیرا در تلاشی مشترک برای جلوگیری از تولید پهپادهای ایران با از بین بردن زنجیره تامین قطعات و فناوری های وارداتی افزایش یافته است.

در 20 ژوئن، شورای اروپا اقدامات محدودکننده جدیدی را اعلام کرد که صادرات قطعات مورد استفاده در ساخت و تولید پهپاد از اتحادیه اروپا به ایران را ممنوع کرد. این چهارمین موج تحریم‌های مرتبط با هواپیماهای بدون سرنشین بود که افراد و نهادهای خاص را هدف قرار می‌داد.  در مرحله بعد اعمال فشار بر جمهوری اسلامی ایران،  تلاش‌های اروپا به سمت شرکت‌های بین‌المللی و افراد غیرایرانی که درگیر واردات قطعات هواپیماهای بدون سرنشین هستند، معطوف شد . روز جمعه، سوئیس اعلام کرد که تحریم‌های خود علیه صنعت هواپیماهای بدون سرنشین ایران را تشدید می‌کند و تحریم‌هایی مشابه تحریم‌هایی که اتحادیه اروپا در ژوئن گذشته اعلام کرد، اعمال می‌کند.

گاردین در 27 سپتامبر در گزارشی اختصاصی ادعا کرد که قطعات اروپایی برای ساخت پهپادهای ایرانی مورد استفاده در حملات اخیر به شهرهای اوکراین استفاده شده است.  در این گزارش به سندی اشاره شده است که در آگوست گذشته در نشست سران گروه هفت  توسط مقامات اوکراینی ارائه شد  که در آن ادعا شده  که صدها هواپیمای بدون سرنشین شاهد 131 و شاهد 136 که روسیه در سه ماه گذشته علیه اوکراین استفاده کرده است، حاوی فناوری های غربی است.   در این گزارش ادعا شده که 52 قطعه از این قبیل فناوری های اروپایی در مدل شاهد 131 و 57 قطعه در شاهد 136 کشف شده است.

در بخش های دیگری از گزارش گاردین ادعا شده که  در گزارش ارائه شده از سوی اوکراین پنج شرکت اروپایی از جمله یک شرکت تابعه لهستانی و   یک شرکت چند ملیتی انگلیسی به عنوان سازنده اصلی این قطعات معرفی شده اند.  کمیسیون اروپا به شرکت‌های اروپایی و دولت‌های اروپایی هشدار داده است که  از فروش برخی قطعات با کاربرد دوگانه به ترکیه و سایر کشورهایی که ایران و روسیه ظاهراً قطعات  را از آنجا خریداری می‌کنند، جلوگیری کنند.

دیوید خلفا، هماهنگ کننده رصدخانه آفریقا و خاورمیانه در اندیشکده فرانسوی بنیاد ژان ژور، متخصص در امور استراتژیک در گفت و گو با المانیتور ادعا می کند که ایران برای تهیه قطعات هواپیماهای بدون سرنشین از شرکت های فروشنده صفحه نمایش استفاده می کند. این شرکت ها اغلب محصولات را از کشورهای ثالث که قوانین صادراتی آنها در مقایسه با اتحادیه اروپا ساده تر است ، تهیه می کنند.

به ادعای این کارشناس، ایران که با تحریم های آمریکا و اروپا مواجه است، اغلب از چنین شرکت هایی برای خرید قطعات از کشورهایی مانند ونزوئلا، کاستاریکا، قزاقستان یا ویتنام استفاده می کند.

دیوید خلفا می گوید: «اروپا در مبارزه با تکثیر پهپادهای ایرانی عقب مانده بود. حقیقت را بگوییم، تا زمان حمله روسیه به اوکراین، بروکسل به طور کامل از خطری که این سلاح‌های ارزان قیمت اما مخرب و کشنده به وجود می‌آورد، غافل بود.  آمریکایی‌ها تهدید هواپیماهای بدون سرنشین را پیش از این، زمانی که پهپادها در عراق و سوریه استفاده می‌شد، شناسایی کرده بودند. برای اروپا، جنگ روسیه علیه اوکراین لازم بود تا متوجه این تهدید شود. در حالی که اروپا سال‌ها بر اقداماتی برای مقابله با اشاعه هسته‌ای تمرکز کرده بود، ایران یک شبکه تجاری مخفی برای خرید قطعات و دانش ساخت پهپادهای ارزان قیمت ایجاد کرد.  اروپا در حال حاضر به همراه ایالات متحده آمریکا در حال تلاش است تا از خرید قطعات هواپیماهای بدون سرنشین مورد نیاز ایران در خارج از کشور جلوگیری کند - قطعاتی که خودشان نمی‌توانند یا نمی‌دانند چگونه آن‌ها را تولید کنند-. ما اغلب در مورد قطعات با کاربری دوگانه صحبت می‌کنیم،  مواردی که می توانید تقریباً آزادانه در بازار بخرید و همین دسترسی آسان، شناسایی کانال های خرید را پیچیده می کند.

المانیتور در ادامه این گزارش می نویسد:  اروپا در یک معادله نابرابر گرفتار شده است. اتحادیه اروپا میلیون‌ها یورو برای سیستم‌های دفاع هوایی اوکراین و همچنین برای بهبود سیستم‌های دفاع هوایی خود هزینه می‌کند، در حالی که روسیه از سلاح‌هایی استفاده می‌کند که اما بسیار مخرب هستند.

برای مثال آلمان ، به تازگی یک قرارداد بزرگ با اسرائیل برای خرید سیستم دفاع ضد موشکی Arrow 3 امضا کرده است، اما اوکراین با هواپیماهای بدون سرنشینی روبرو است که هزینه ساخت کمی دارند - هر قطعه 2000 تا 5000 یورو - و شناسایی آنها دشوار است زیرا آنها در ارتفاع بسیار پایین پرواز می کنند.

به گفته دیوید  خلفا، سازمان های اطلاعاتی اروپا با همتایان آمریکایی خود و همچنین با اسرائیلی ها همکاری تنگاتنگی در این زمینه دارند: در همین راستا حضور رئیس موساد در دیدار دو هفته پیش بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل و ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین در نیویورک پیامی قوی برای ایران داشت. این به تهران می گوید که اتحاد طرفدار اوکراین گسترده و کارآمد است.

یک دیپلمات ارشد اروپایی که به شرط ناشناس ماندن با المانیتور صحبت می کرد، تأیید کرد که همکاری بین اروپا، ایالات متحده و سایر کشورها مانند اسرائیل در ماه های اخیر افزایش یافته است . وی گفت: برخلاف پرونده اشاعه هسته‌ای که بروکسل و واشنگتن لزوماً درباره آن با هم همکاری تنگاتنگی ندارند اما اتحادیه اروپا دقیقاً مانند آمریکایی‌ها علیه پهپادهای ایرانی بسیج شده است.  زمانی که روسیه برای اولین بار استفاده از پهپادهای ایرانی را آغاز کرد، ما تلاش‌های خود را، چه در سطح تحریم‌ها و چه اطلاعاتی، روی شبکه [سپاه پاسداران انقلاب اسلامی] متمرکز کردیم. اما اکنون استراتژی ما تغییر کرده است. ما اکنون روی شرکت هایی در سراسر خاورمیانه، آفریقا، خاور دور و آمریکای لاتین تمرکز کردیم که لزوما ایرانی نیستند اما وسائل با کاربرد دوگانه با واسطه به ایران می فروشند.

جمهوری اسلامی ایران تاکنون بارها فروش هرگونه پهپاد به روسیه به منظور استفاده در جنگ اوکراین را رد کرد و از کی یف خواسته که مدارک مورد ادعا را به تهران ارائه کند.