طرح اقتصادی که چند ده میلیون چینی را کشت

بیان فردا | اول اکتبر سالروز انقلاب کمونیستی چین است. هر سال به مناسبت این روز در چین جشن بزرگی گرفته می شود. حزب کمونیست چین به دنبال این است که در این روز قدرت، عظمت و شکوه این کشور را نشان دهد و به خصوص بزرگی مائو، رهبر انقلاب چین را به رخ جهانیان بکشاند. از نظر چینی ها، مائو توانست کارگران و فقرای چین را به قدرت رسانده و کشور اژدها را از شر غول بورژوازی، فئودالیسم و زمین داران و اربابان ستمگر نجات دهد. اما تاریخ خلاف این ادعا را نشان می دهد. اگرچه مائو توانست سنگ بنای چین نوین را بسازد اما در طول زمامداری‌اش اقدامات اشتباه بزرگی انجام داد، اشتباهات بزرگی که منجر به مرگ میلیون‌ها انسان شدند. در این گزارش قصد داریم به بزرگترین اشتباهات مائو در طول زمامداری اش اشاره کنیم:

راهپیمایی طولانی که منجر به مرگ میلیون ها چینی شد

مائو پس از تشکیل ارتش سرخ و قبل از به قدرت رسیدن وارد جنگ با دولت جمهوری چین به رهبری چیانگ کای شک شد. در سال 1934 ارتش چیانگ کای شک دست برتر را داشت. نیروهای مائو در جنوب چین محاصره شدند. مائو برای بهبود وضعیت لوجستیکی خود یک راهپیمای بزرگ در نظر گرفت. او دستور داد نیروهای ارتش سرخ از جنوب به شمال چین بروند تا بتوانند از طریق مغولستان کمک نظامی دریافت کنند. نیروهای چینی یک راهپیمایی دو ساله ترتیب دادند و در سرما و گرما و باد و بوران از کوه های صعب العبور  گذشتند تا به شمال چین رسیدند. سربازان بسیاری به علت گرسنگی، طوفان، سرما و سقوط در دره از دنیا رفتند. محققان معتقدند حدود 3 الی 4 میلیون چینی در این راهپیمایی کشته شدند. این در حالی است که خود مائو روی صندلی روان و روی دوش سربازان کشاورز سفر می کرد. مائویی که مدعی نجات ستمدیدگان و کارگران و کشاورزان بود روی دوش سربازان فقیر نشست و بدون دردسر تا شمال رفت.

طرحی که به قحطی بزرگ انجامید

مائو و یارانش پس از کسب قدرت بلافاصله طرح رشد تصاعدی اقتصاد چین را به اجرا گذاشتند. آنها قصد داشتند در طول یک دهه چین فقیر را به یکی از غول‌های اقتصادی دنیا تبدیل کنند. طرح مائو چند فاز داشت. در فاز اول، چین باید در طول چند سال به یکی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات کشاورزی و غلات تبدیل می ‌شد. مائو در ابتدا دستور داد تمام مزارع کشاورزی اشتراکی شود. روستاها به شکل عمومی درآمده، ادغام شدند و کلونی‌ های 5000 خانواری را شکل دادند. میلیون‌‌ها چینی صبح و شب با غذای کم، در خوابگاه‌های عمومی و با آشپزخانه مشترک مانند زندانیان حاضر در اردوگاه‌ها شروع به کار سخت کردند.

در ابتدا طرح " گام بزرگ" خوب پیش می ‌‌رفت و چین به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی در دنیا تبدیل شد. به دستور مائو، محصولات کشاورزی یکسره به خارج صادر شد و حتی شهروندان چینی نیز محروم از بخشی از تولیدات خود شدند. مائو که سرمست از موفقیت خود بود، بدون پایان یافتن فاز اول طرح خود، فاز دوم را شروع کرد. طبق دستور مائو، روستاییان باید در حیاط خانه یا کلونی خود، کوره‌های کوچکی می‌ ساختند و با ریختن آهن و ضایعات فلزی در آن، فولاد خانگی تولید می کردند. این گام ناگهان تمام داشته‌ های چین را بر باد داد و یک فاجعه رقم زد. فولادهای خانگی خوب از آب درنیامدند. اولا روستاییان چینی مهارتی در ساخت فولاد نداشتند؛ ثانیا، برای ساخت فولاد مرغوب احتیاج به کارخانه بزرگ و سوخت مناسب یعنی زغال سنگ بود اما روستاییان از هیزم و چوب برای سوخت استفاده می‌کردند. این کار به جز کم کردن کیفیت فولاد، باعث قطع درختان بسیار و نابودی مزارع بسیار شد.

در این بین، قحطی کم کم به سراغ چین آمد. محصولات کشاورزی رو به کاهش گذاشته و صادرات کم شد. فولادها هم که قابلیت صادرات یا استفاده داخلی را نداشتند. با وجود این شرایط، مائو خود را مقصر نمی‌دانست. از نظر او گنجشک‌ها مقصر قحطی بودند چرا که به مزارع آمده و بذرها را می ‌خوردند. به دستور مائو روستاییان مامور کشتار گنجشک‌ های مزاحم شدند. به فرمان او، در یک روز بیش از 200 هزار گنجشک کشته شد و در طول یک ماه، نسل گنجشک‌های چین رو به انقراض گذاشت.

مائو خیلی زود فهمید ایده "گنجشک کُشی" او چقدر ابلهانه بوده است. با کم شدن تعداد گنجشک‌ ها، تعداد ساس‌ ها، کرم‌ ها و حشرات موذی زیاد شده و مزارع پر از آفت گشتند. مائو گنجشک‌ ها را بخشید و این بار سراغ آفت‌ها و حشرات موذی رفت. کشتار حشرات با استفاده از سموم مختلف به محصولات کشاورزی آسیب زد و تعداد محصولات نیز کم‌ و کمتر شد. در نهایت، قحطی بزرگی به سراغ چین آمد و میلیون‌ ها انسان را به کام مرگ کشاند.

انقلاب فرهنگی چین و کشته شدن 3 میلیون چینی

زمانی که مائو به علت طرح شکست خورده‌ی یک گام به جلو تحت فشار اعضای حزب کمونیست بود طی یک حرکت استراتژیک و برای فرار از انتقادات طرح انقلاب فرهنگی را اجرا کرد. او و همسرش جیانگ چینگ شروع به تحریک جوانان آرمان خواه چینی که عضو حزب کمونیست بودند، کردند. با دستور مائو، جوانان تندرو شروع به تخریب آثار باستانی و هنری کردند. آنها به دانشگاه ها ریخته و آنها را تخریب نمودند. بسیاری از استادان دانشگاه اخراج و دستگیر شدند. نویسندگان و هنرمندان با دستان بسته و در حالیکه برهنه روی گاری نشسته بودند در شهر چرخانده می شدند و مردم به آنها سنگ و آب دهان می انداختند. بسیاری از افراد نخبه مجبور شدند به جای دانشگاه به مزارع کشاورزی رفته و کارگری اجباری کنند. این اقدامات باعث تحقیر طبقه متوسط شد و بسیاری از چینی های این طبقه خودکشی کردند. طبق تخمین بسیاری از کارشناسان حدود 3 میلیون انسان در این طرح کشته شدند و بسیاری از آثار باستانی و تاریخی چین هم در آتش خشم و تعصب سوختند.

 جنگ کره و کشته شدن یک میلیون چینی

جنگ کره باعث درگیری شدید جمهوری خواهان در جنوب و کمونیست های طرفدار کیم ایل سونگ در شمال شد. در ابتدای جنگ نیروهای کیم ایل سونگ دست برتر را داشتند. آنها شروع به تصرف مناطق جنوبی کردند اما با کمک آمریکا به نیروهای جنوبی ورق برگشت. نیروهای آمریکایی در حال فتح کامل مناطق شمالی بودند که مائو دست به کار شد. او نمی خواست مستقیما وارد جنگ با کره و آمریکا شود. به همین دلیل، از کمک مستقیم به کیم ایل سونگ خودداری کرد اما شروع به تحریک و تشویق جوانان چینی نمود. با تحریک و تبلیغ شدید مائو حدود یک میلیون چینی داوطلب جنگ در کره شدند. این یک میلیون جوان چینی توانستند قدرت کیم ایل سونگ را تضمین کنند اما به قیمت جانشان. از این سربازان داوطلب تعداد بسیار زیادی کشته و مجروح شدند و تعداد بسیار کمی سالم به کشورشان برگشتند.

دیو کوچک همسر دیو بزرگ می شود

یکی از بزرگترین اشتباهات مائو ازدواجش با جیانگ چینگ بود. این زن یک بازیگر جوان درجه سوم بود. او که کودکی سخت و فقیرانه ای داشت و در رشته بازیگری هم موفقیت چندانی به دست نیاورده بود وارد حزب کمونیست شد تا بتواند موفقیتی کسب کند. جیانگ چینگ توانست خود را به مائو نزدیک کرده و همسر او شود. او آرام آرام توانست به یکی از قدرتمندترین اعضای حزب کمونیست تبدیل شود. جیانگ چینگ شروع به حذف بسیاری از اعضای ارشد حزب کمونیست کرد و خود توانست نفر دوم حزب شود. در زمان انقلاب فرهنگی چین، قدرت جیانگ چینگ چند برابر شد. او با نفوذش موجبات مرگ میلیون ها مخالف چینی را فراهم کرد. بسیاری از مخالفان مائو به دستور او کشته شدند و افراد زیادی هم تبعید گردیدند. مشهور است که به دستور او بسیاری از چینی ها شکنجه شده و حتی خود او نیز شخصا یکی دو نفر را شکنجه داده است. جیانگ چینگ امید زیادی داشت که بعد از مرگ مائو رهبر چین شود اما مخالفان او به رهبری افرادی چون دنگ شیائوپینگ علیه اش کودتا کرده و بعد از محاکمه به زندانش انداختند.