شورش صلیبی‌ها در ایروان خشمگین/ خطر کودتا بیخ گوش ارمنستان

بیان فردا | از همان ابتدا مشخص بود که پایان جنگ ارتش آذربایجان و ارمنستان در قره باغ آغاز تحولات سیاسی در ارمنستان خواهد بود. شکست قبلی ارتش ارمنستان در جنگ با آذربایجان باعث تحولات سیاسی در ایروان شد و دولت پاشینیان را تا آستانه سقوط پیش برد. حالا با شکست مجدد ارمنستان از نیروهای علی‌اف، شرایط بدتر شده و دولت پاشینیان در شرایط سختی قرار گرفته است.

شکست کودتای صلیبی ها در ایروان

ارتش ارمنستان از سال ۲۰۲۰ تا کنون اختلافات زیادی با دولت پاشینیان داشته است. گروهی از نظامیان در مورد قدرت رهبری نخست وزیر تردید دارند و معتقدند نیکول پاشینیان باید هرچه سریعتر استعفا دهد.

 نظامیان معترض در جدیدترین اقدام خود تلاش داشتند که طی یک کودتای سریع، پاشینیان را دستگیر و ایروان را به تصرف خود درآورند. سرویس امنیت ملی ارمنستان روز یکشنبه، ۲۴ سپتامبر اعلام کرد که یک گروه ۸ نفری از افرادی را که برای «غصب قدرت» در ارمنستان با استفاده از تسلیحات توطئه کرده بودند، بازداشت کرده است.

طبق اعلام سرویس امنیت ملی ارمنستان این هشت تن از اعضای نهاد غیردولتی میهن‌پرستان به نام «صلیبی‌ها» بوده اند. صلیبی ها گروهی از نظامیان ملی گرا و راست افراطی هستند که گرایش پان‌ارمنی داشته و مخالف شدید دولت پاشینیان و محافظه‌کاری او هستند. این گروه کوچک بعد از جنگ قبلی قره باغ و شکست سخت ارمنستان رشد کرده و توانستند افراد زیادی را جذب خود کنند.

سرویس امنیت ملی ارمنستان گفته با تفتیش خانه‌ ها و دفتر این سازمان توانسته اسنادی دال بر کودتا بیابد. سرویس امنیت ملی ارمنستان توانسته اسلحه، مهمات، تپانجه، جلیقه ضدگلوله، دستگاههای ارتباط از راه دور، رایانه و دفترچه‌ یادداشت‌هایی حاوی یکسری نوشته‌های مختلف پیدا کند که همگی نشان از طراحی یک کودتای نظامی دارند.

شکست، تحقیر و شعله ور شدن خشم/ ارمنستان در آستانه انفجار؟

رشد گروه های ملی گرای افراطی در ارمنستان معلول مستقیم شکست های نظامی‌ اخیر است. از دست دادن مناطقی از قره باغ باعث جریحه دار شدن غرور ملی ارمنی ها شده و آنها را بیش از پیش به گروه های راست گرا و ارتش گرا سوق می دهد. این اتفاقی است که بارها در تاریخ رخ داده است‌.

هیتلر زمانی در آلمان ظهور کرد که سرزمین ژرمن ها در جنگ جهانی اول شکست خورده و برلین اراضی زیادی را به متفقین داده بود. موسولینی هم بعد از ناکامی نظامی ایتالیا در سال‌های ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ توانست ظهور کند. اصولا شکست نظامی و تحقیر ملی باعث گرایش مردم به ملی گرایی افراطی و ظهور یک چهره اقتدارگرا و حتی نظامی می شود.

در حال حاضر، سقوط دولت پاشینیان و ظهور یک دولت نظامی اقتدارگرا و راست محتمل است. برای درک این موضوع کافی است نگاهی به تحولات سیاسی ارمنستان در دو سال اخیر بیندازیم. ارتش ارمنستان از سال ۲۰۲۰ تا کنون مخالفت شدیدی با پاشینیان داشته است. ریشه این اختلافات به قبل از جنگ قره باغ باز می گردد اما شکست در این جنگ، این اختلافات را بیش از پیش کرد. در فوریه ۲۰۲۱ میان سران ارتش و پاشینیان اختلافاتی در رابطه با کارآیی موشک های اسکندر ارمنستان و نحوه به کارگیری آنها در جنگ پیش آمد. سران ارتش انتقادات شدیدی به پاشینیان داشتند و معتقد بودند استراتژی نظامی و سیاسی محافظه کارانه او در جنگ باعث شکست ایروان از باکو شده است.

در آن زمان، تیران خاچاتریان، معاون اول ستاد کل ارتش، مصاحبه ای انجام داد و در آن به ادعای پاشینیان در مورد کارآمدی موشک های ارمنستانی و قدرت نظامی ایروان خندید. خاچاتریان ساعاتی بعد از سمت خود برکنار شد و این اقدام باعث شعله ور شدن خشم نظامیان مخالف نخست وزیر گردید.

در ۲۵ فوریه ۲۰۲۱، اونیک گاسپاریان، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ارمنستان در بیانیه ای که توسط ۴۰ نظامی ارشد امضا شده بود، گفت که پاشینیان و دولتش "نمی توانند سرنوشت ارمنی ها را در این لحظات بحرانی به دست بگیرند." او افزود که خواست نظامیان برکناری پاشینیان از قدرت است. پاشینیان در پاسخ به این بیانیه آن را تلاشی برای کودتای نظامی خواند و از متحدان و طرفداران خود خواست در میدان اصلی شهر ایروان یعنی میدان جمهوری جمع شوند. پاشینیان همچنین دستور برکناری اونیک گاسپاریان از سمت خود را امضا کرد.

در حالی که پاشینیان حامیان خود را در میدان جمهوری گرد هم می آورد، مخالفان غالبا نظامی ائتلافی به نام "جنبش نجات میهن" شکل داده و تجمعی موازی در حمایت از اعلامیه ژنرال ها در میدان آزادی ایروان برگزار کردند. پاشینیان در جریان سخنرانی خود در جمع هوادارانش بار دیگر انتخابات زودهنگام را به عنوان راه حل بحران سیاسی پیشنهاد کرد اما اعلام کرد که تنها به خواست مردم ارمنستان استعفا می دهد.

اختلافات ارتشی ها و پاشینیان ادامه یافت اما با حمایت مجلس و مردم از نخست وزیر تلاش ارتشیان ناکام ماند و پاشینیان در قدرت ماند.

نخست وزیر ارمنستان بعد از نجات از کودتای احتمالی، تلاش کرد از طریق نزدیکی به اروپا و جلب رضایت روسیه و پوتین، مانع از تکرار جنگ در قره باغ و تثبیت قدرت خود شود. او احتیاج به زمان داشت تا به اوضاع سر و سامان دهد. قصد پاشینیان تصفیه ارتش و نوسازی آن بود. او برای این کار احتیاج به حمایت خارجی داشت اما نه توانست حمایت قاطع دول خارجی را به دست آورد و نه توانست نظامیان را تصفیه یا حتی با خود همراه سازد. در نتیجه، با آغاز عملیات جدید آذربایجان، اوضاع به شدت علیه پاشینیان شد و نظامیان شروع به فعالیت علیه او کردند.

آتش زیر خاکستر/ خطر کودتا بیخ گوش ارمنستان

جو داخلی ارمنستان ملتهب است و هر لحظه نیز ملتهب تر می شود. همزمان با حملات جمهوری آذربایجان به مناطق مختلف خانکندی، مرکز منطقه قره‌باغ کوهستانی، گروه های مخالف پاشینیان در میادین مختلف ارمنستان تظاهرات به پا کردند.

از چند روز پیش، شماری از مردم ارمنستان در ایروان تجمع کرده و خواستار اقدام دولت پاشینیان برای «توقف تجاوز جمهوری آذربایجان» به مرکز قره‌ باغ شده‌ اند. در میدان مرکزی ایروان برخورد بین معترضین و نیرو‌های پلیس آغاز شد و مردم تلاش کردند به ساختمان هیات دولت حمله ور شوند.

نخست وزیر ارمنستان در پیامی ویدیویی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد، گفت: در حال حاضر نباید هیچ گام اشتباه و ناگهانی برداریم.

پاشینیان همچنین گفت: فراخوان‌ها برای کودتا در ارمنستان از جا‌های مختلف شنیده می‌ شود. همانطور که انتظار می‌ رود، از جا‌های مختلف بیانیه‌هایی برای انجام کودتا در ارمنستان صادر می‌ شود. بسیار مهم است که حاکمیت قانون در ارمنستان رعایت و ثبات حفظ شود، زیرا نقض قانون و نظم و ثبات، هدف نیرو‌هایی است که به دنبال اقدام علیه جمهوری ارمنستان هستند.

اگرچه کارنامه پاشینیان به خصوص در زمینه نظامی مثبت نیست اما نگرانی او در مورد کودتا جدی و قابل اعتنا است. در صورت وقوع کودتا در ارمنستان، هرج و مرج رخ داده و بعید است دولت مقتدری بتواند روی کار بیاید. این امر از آنجا مشخص می شود که پاشینیان هنوز هم طرفدارانی دارد و این افراد می توانند مانع از سقوط دولت او شده و یا در صورت سقوط دولت، جلوی شکل گیری دولت بعد را بگیرند.

وقوع کودتا شرایط را برای علی‌اف مساعد می کند که عملیات خود را گسترده تر کند. با این حال، موافقان کودتا معتقدند وقوع کودتا دقیقا برای جلوگیری از فعالیت نظامی علی‌اف مفید خواهد بود. آنها مدعی اند تنها ایجاد یک دولت نظامی و به قدرت رسیدن ارتش می تواند مانع از سقوط کامل قره باغ و سایر مناطق ارمنستان می شود و این اقدام باید هرچه سریعتر رخ دهد.