آیا اسرائیل بدون آمریکا دوام می‌آورد؟

بیان فردا | رمزی براد | مترجم: مرضیه عسگری وش | در تاریخ ۲۹ مارس زمانی‌که هیئت‌های روسیه و اوکراین بر سر فهرست کشورهایی که می‌توانند ضامن امنیت کیف درصورت انعقاد تفاهم‌نامه باشند، به توافق رسیدند؛ اسرائیل یکی از کشورهای لیست مذکور بود. دیگر کشورها شامل ایالات متحده، بریتانیا، چین، روسیه، فرانسه، ترکیه، آلمان، کانادا، ایتالیا و لهستان بودند. اهمیت سیاسی اسرائیل برای مذاکرات روسیه-اوکراین براساس روابط قوی آن با کیف درمقابل اعتماد روسیه به اسرائیل قابل توضیح است. با این حال، این برای نشان دادن منطق چگونگی ارتباط اسرائیل با جدی‌ترین درگیری بین‌المللی از زمان جنگ جهانی دوم کافی نیست.

بلافاصله پس از شروع جنگ، مقامات اسرائیل شروع به رفت‌وآمد با کشورهایی کردند که به‌شکل مستقیم و یا حتی اسمی میان درگیری حضور داشتند. اسحاق هرتزوگ، رئیس جمهور اسرائیل برای ملاقات با همتای خود، اردوغان، به ترکیه رفت. نتیجه این دیدار بر اساس گفته اردغان می‌تواند «نقطه عطفی میان روابط ترکیه و اسرائیل» باشد. لاوان کارکوف در اورشلیم پست نوشت: «اگرچه اسرائیل با احتیاط با ترکیه پیش می‌رود»، اما هرتزوگ امیدوار است «ملاقاتش با اردوغان شروع یک روند مثبت برای بهبود روابط باشد.» «بهبود روابط» اما به سرنوشت فلسطینیان تحت اشغال و محاصره اسرائیل مربوط نمی‌شود، بلکه مربوط به خط لوله گازی است که دریای لویاتان اسرائیل در شرق مدیترانه را از مسیر ترکیه به جنوب اروپا متصل می‌کند. این پروژه موقعیت ژئوپولیتکی اسرائیل را در خاورمیانه و اروپا تقویت می‌کند. اهرم سیاسی بودن اسرائیل ناشی از منبع اولیه اتصال گاز به اروپا اجازه نفوذ قوی‌تری بر قاره را به اسرائیل می‌دهد و مطمئنا موجب کاهش هرگونه انتقاد آنکارا از تل‌آویو می‌شود.

این یکی از پیش‌درآمدهای حضور اسرائیل است. سر و صداهای دیپلماتیک تل آویو شامل دیدار در سطح عالی بین نفتالی بنت نخست وزیر و ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در مسکو و سفرهای متوالی مقامات ارشد اروپایی، آمریکایی، عرب و سایر مقامات به اسرائیل بود. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده در ۲۶ مارس وارد تل‌آویو شد و انتظار می‌رفت که اسرائیل را برای پیوستن به تحریم‌های غرب به رهبری ایالات متحده علیه روسیه تحت فشار قرار دهد. برخی از آن رخ داده است. مهمترین سرزنش در این زمینه اما از سوی معاون وزیر امور خارجه ویکتوریا نولاند صورت گرفت که در ۱۱مارس از اسرائیل خواست که به «آخرین پناهگاه پول‌های کثیف که به جنگ‌های پوتین دامن می‌زنند» تبدیل نشود.

سال‌هاست که اسرائیل امید دارد خود را روابط نامتناسب با واشنگتن آزاد کند. این وابستگی اشکال مختلفی پیدا کرده است: همکاری‌های نظامی و مالی، حمایت‌های سیاسی، پوشش دیپلماتیک و بیش از این. به گفته چاک‌ فریلیچ در نیوزویک «تا پایان برنامه ده ساله حمایت نظامی که [میان واشنگتن و تل آویو] برای سال‌های ۲۸-۲۰۱۹ توافق شده است، رقم کل [کمک ایالات متحده به اسرائیل] نزدیک به ۱۷۰ میلیارد دلار خواهد بود.»

بسیاری از فلسطینیان و دیگران معتقدند اگر آمریکا دست از حمایت اسرائیل بکشد اسرائیل به راحتی فرومی‌پاشد. اما حتی در تئوری هم این امکان‌پذیر نیست. ماکس فیشر در مارس ۲۰۲۱ در نیویورک تایمز تخمین زده است که کمک آمریکا به اسرائیل در سال ۱۹۸۱ «حدود ۱۰ درصد اقتصاد اسرائیل» است درحالیکه در سال ۲۰۲۰ حدود ۴ میلیارد دلار کمک ایالات متحده «نزدیک به یک درصد اقتصاد این کشور» است.

با این وجود، این یک درصد برای اسرائیل حیاتی است، زیرا بسیاری از این پول به ارتش اسرائیل منتقل می‌شود که به نوبه خود آن را به تسلیحاتی تبدیل می‌کند که به طور معمول علیه فلسطینیان و کشورهای عربی همسایه استفاده می‌شود. فناوری نظامی اسرائیل در ۴۰ سال گذشته بسیار توسعه یافته است. ارقام موسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم (SIPRI) اسرائیل را به عنوان هشتمین صادرکننده بزرگ تسلیحاتی جهان بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ نشان می‌دهد. در سال ۲۰۲۰ به‌تنهایی، ارزش صادراتی ارتش اسرائیل ۸.۳ میلیارد دلار تخمین زده شد. این ارقام همچنان در حال رشد هستند زیرا سخت‌افزار نظامی اسرائیل به طور فزاینده‌ای در بسیاری از دستگاه‌های امنیتی سراسر جهان از جمله ایالات متحده و اتحادیه اروپا و همچنین جنوب جهانی گنجانده می‌شود.

بخش اعظم این مباحث ریشه در سندی در سال ۱۹۹۶ با عنوان «جدایی تمیز: استراتژی جدیدی برای تامین امنیت قلمرو» دارد. این سند به طور مشترک توسط ریچارد پرل، دستیار سابق وزیر دفاع ایالات متحده و رهبران ارشد جنبش نومحافظه‌کاران در واشنگتن تهیه شده است. مخاطبان گزارش آن‌ها کسی نبود جز بنیامین نتانیاهو، که در آن زمان نخست‌وزیر تازه انتخاب شده اسرائیل بود.

گذشته از دستورالعمل‌های دقیق این سند در مورد اینکه اسرائیل چگونه می‌تواند از برخی همسایگان عرب خود، علاوه بر ترکیه، برای تضعیف و عقب‌نشینی دولت‌های متخاصم استفاده کند، همچنین به روابط آتی که تل‌آویو باید در آرزوی توسعه با واشنگتن باشد، اشاره کرده است. پرل از اسرائیل خواست که «گذشته را به شکل تمیزی رها کند و دیدگاه جدیدی برای مشارکت آمریکا و اسرائیل مبتنی بر اتکا به خود، بالغانه و متقابل ایجاد کند - نه این که بر اختلافات ارضی متمرکز شود.» اسرائیل «متکی به خود» جدید «برای دفاع از خود به نیروهای آمریکایی در هیچ ظرفیتی نیاز ندارد.» در نهایت، چنین اتکای به خود «به اسرائیل آزادی عمل بیشتری می‌دهد و اهرم فشار قابل توجهی را که در گذشته علیه آن استفاده می‌شد، از بین می‌برد.»

یک نمونه روابط اسرائیل و چین است. در سال ۲۰۱۳ زمانی که اسرائیل موشک مخفی و فناوری الکترواپتیک آمریکا را به پکن فروخت، واشنگتن خشمگین شد. تل‌آویو مجبور به عقب‌نشینی شد. جنجال زمانی فروکش کرد که سرپرست کارشناسان دفاعی در وزارت دفاع اسرائیل برکنار شد. هشت سال بعد، علی‌رغم اعتراض‌ها و درخواست‌های آمریکا مبنی بر اینکه اسرائیل به دلیل نگرانی‌های امنیتی واشنگتن نباید به چین اجازه دهد بندر حیفا را اداره کند، این امر به شکل رسمی در سپتامبر سال گذشته آغاز شد.

استراتژی منطقه‌ای و بین‌المللی اسرائیل در مسیرهای مختلفی درحال تقویت است که برخی از آن برخلاف نظر واشنگتن است. با این حال، به لطف ادامه نفوذ اسرائیل در کنگره آمریکا، واشنگتن برای پاسخگو کردن رژیم اشغالگر کم‌کاری می‌کند. در عین حال، اکنون که اسرائیل کاملا آگاه است که ایالات متحده گرایش سیاسی خود در خاورمیانه را تغییر داده است و به سمت منطقه اقیانوس آرام و اروپای شرقی حرکت می‌کند، استراتژی «جدایی تمیز» تل آویو سریع‌تر از همیشه پیش می‌رود.

گرچه این‌ها با پذیرش ریسک همراه است. اسرائیل درحال حاضر قدرتمند است اما همسایگانش نیز درحال قوی‌تر شدن هستند.از این رو، بسیار مهم است که فلسطینی‌ها بدانند که بقای اسرائیل حداقل نه ذاتا مانند گذشته دیگر به ایالات متحده مرتبط نیست. به این ترتیب، مبارزه علیه اشغالگری اسرائیل و آپارتاید دیگر نمی‌تواند به طور نامتوازنی بر برهم زدن «روابط ویژه» متمرکز شود که تل آویو و واشنگتن را برای بیش از ۵۰ سال متحد کرده است. استقلال اسرائیل از ایالات متحده خطرات و فرصت‌هایی را پیش‌رو دارد که در مبارزه فلسطینیان برای آزادی و عدالت باید درنظر گرفته شود.

انتهای پیام

منبع: Middle East Monitor