اظهار نظر یک مقام ارشد آمریکایی درباره مذاکرات با ایران

بیان فردا | گزارش‌ها حاکی از آن است که ایالات متحده و ایران توافقی در مورد مبادله پنج شهروند دوتابعیتی زندانی در ایران - که اخیراً به حبس خانگی منتقل شده‌اند - در قبال آزاد شدن ۶ میلیارد دلار از سرمایه‌های مسدودشده ایران در کره‌جنوبی منعقد کرده‌اند. گزارش‌های خبری همچنین حاکی از آن است که تعداد نامشخصی از شهروندان ایرانی زندانی در ایالات متحده ممکن است در لیست مبادلات باشند. درحالی‌که جزئیات این معامله به‌طور گسترده منتشر شده است، هنوز تبادلی انجام نشده است. هنوز مشخص نیست موانع باقی‌مانده چیست. در چند ماه گذشته، دو طرف مذاکرات غیرمستقیم را با میانجیگری عمان بر سر تبادل زندانیان و بازنگری احتمالی توافق هسته‌ای 2015 انجام داده‌اند. ایالات متحده در سال 2018 از توافق هسته‌ای ایران خارج شد. در سال بعد، مقامات ایرانی به تعهدات خود متعهد ماندند، اما سپس به تدریج شروع به افزایش ظرفیت و تولید مواد هسته‌ای کردند. از جمله اقدامات مهم ایران غنی‌سازی اورانیوم با خلوص 60 درصد نزدیک به درجه تسلیحات است. در آخرین گزارش سه‌ماهه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کشورهای عضو آمده است که ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران با خلوص 60 درصد در سه‌ماهه اخیر دوباره رشد کرده است، اما روند رشدش بسیار کندتر از سه‌ماهه قبل است. وزیر امور خارجه ایران اخیراً اعلام کرده است که دو طرف در حال کار بر روی متن اصلاحات توافق اصلی ایران هستند، اما تاکنون هیچ تاییدی مبنی بر انجام این تلاش‌ها داده نشده است. اغلب اعتبار دادن به گزارش‌هایی که از تهران درباره پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای منتشر می‌شود، دشوار است. در ماه‌های اخیر ایران به پیشرفت‌هایی اشاره کرده که حاصل نشده است.

از سوی دیگر روابط خود با عربستان سعودی را نیز از سر گرفته است. بازیگر اصلی توافق ایران و عربستان سعودی، چین بود. مقامات ایران و عربستان مدت‌ها تحت نظارت عراق در حال مذاکره بودند، اما این گفت‌وگوها به توافقی منجر نشد. چین به‌عنوان بزرگترین خریدار نفت عربستان، به دنبال حفظ ثبات در خلیج‌فارس و نگران درگیری احتمالی بین دو کشور خلیج‌فارس بود. عمل‌گرایی ایران در خلیج‌فارس هنوز در سایر بخش‌های خاورمیانه آشکار نیست. این کشور به کمک به شبه‌نظامیان مختلف در عراق و سوریه ادامه می‌دهد و همچنان دشمن اسرائیل است. توافقات عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و چندین کشور عربی در چند سال گذشته نیز باعث ایجاد حیرت قابل توجهی در تهران شده است. ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران، در دوران تصدی خود به‌عنوان رئیس‌جمهور در زمینه موضوعات ملی چندان فعال ظاهر نشده است. به نظر می‌رسد او بیشتر یک بازیگر منفعل با چشم‌انداز محدود است و قادر نیست ابتکار عمل را به دست بگیرد. سخنرانی او در سازمان ملل متحد در هفته‌های آینده احتمالا بازتابی از اظهارات قبلی او در مجامع بین‌المللی است. مانند سخنرانی او در مجمع عمومی سال 2022 که علیه تحریم‌های غرب انتقاد کرد. او در کنفرانس مطبوعاتی اخیر خود گفت: «بعضی‌ها راه‌حل را در لبخند آمریکا و چند کشور اروپایی پیدا می‌کنند. اما ما منتظر این لبخندها نیستیم و معیشت عمومی را به اراده آن کشورها وابسته نمی‌کنیم». او سازش‌ناپذیر و حتی سرسخت خواهد بود. امروز سروصدای دیپلماتیک زیادی پیرامون موضوع ایران در منطقه، آمریکا و فراتر از آن وجود دارد و رئیسی و مقامات وزارت خارجه ایران جلساتی در نیویورک برگزار خواهند کرد. بعید است که این جلسات شخصاً با طرف آمریکایی باشد، اگرچه ایرانی‌ها می‌توانند با همتایان اروپایی خود گفت‌وگو کنند.