رودست واگنر به کرملین/ پوتین بر اوضاع مسلط نیست؟

صبح شنبه، فاتح باخموت، نیروهای خود یعنی گروه واگنر را به شهر روستوف‌آن‌دون روسیه برد و علیه ارتش روسیه اعلام قیام کرد. او گفت که دیگر نمی‌خواهد زیر سایه‌ی فساد و دروغ به سر ببرد. پریگویژین رهبر گروه واگنر مدعی شد که مقامات ارتش روسیه با کارشکنی‌های خود باعث کشته شدن تعداد زیادی از سربازان واگنر شدند و به تازگی هم آن‌ها را هدف موشک قرار داده اند. او گفت که تلافی خواهد کرد و قصد دارد ارتش خود را به مسکو ببرد و هر مقاومتی که سد راهشان شود را نابود خواهند کرد. رییس‌جمهور پوتین هم این اقدام را خیانت و خنجر از پشت به وطن تعبیر کرد و وعده‌ی مجازاتی سخت را به سران ارتش واگنر داد. اما براستی این شورش پریگویژین چقدر اهمیت دارد؟ آیا یک جو رسانی‌ایی علیه پوتین است یا واقعا چالشی بزرگ پیش روی پوتین و ساکنان کرملین قرار گرفته است؟ در این مورد با رحمان قهرمان‌پور کارشناس مسائل بین‌الملل گفت و گو کرده ایم:

برخی از کارشناسان در داخل می‌گویند که شورش ارتش واگنر چندان اهمیت ندارد و بیشتر جو رسانه‌ایی غربی‌هاست. شما با این تحلیل موافقید؟ اگر نه، این اتفاقات چقدر اهمیت دارند و چرا؟

تحولات اخیر دست‌ کم تفسیری که از زمامداری پوتین وجود داشت را دگرگون کرد. پوتین در این دو دهه‌ای که سکان قدرت را به دست داشته ؛ همواره بر مفاهیم ثبات و امنیت تاکید کرده است.اتفاقات اخیر اما یادآور دوران پر اغتشاش دهه‌ی ۱۹۹۰ و شورشیان دوران یلتسین است. این ماجرا در این است که نشان می‌دهد پوتین و کرملین برخلاف چیزی که قویا ادعا می‌کنند بر تحولات تسلط ندارند.

از طرفی پوتین چندین بار وعده داده بود که جنگ اوکراین تاثیری بر زندگی مردم نخواهد داشت و تا جای ممکن اخبار جنگ و تعداد کشته‌شدگان ارتش روسیه را سانسور می‌کرد اما این اتفاقات اخیر و فراخوان بسیج نیروهای داوطلب برای جنگ اوکراین نشان می‌دهد که جنگ دارد به داخل روسیه هم کشیده می‌شود. خبر شورش ارتش واگنر را نمی‌شود سانسور کرد و بالاخره این سوال برای مردم پیش خواهد آمد که آن‌ها چرا نافرمانی می‌کنند و حرفشان چیست؟ این اتفاق باعث ایجاد شکافی عمیق بین مردم روسیه و مقامات عالی رتبه‌ روس خواهد شد. همین‌ که می‌شنویم پریگویژین چند مرکز فرماندهی نظامی ارتش روسیه را گرفته است نشان می‌دهد که بخش‌هایی از ساختار بروکراسی ارتش روسیه هم با او همراه بوده اند. این شکافی که ممکن است بین حلقه‌ی نزدیکان کرملین عمیق شود هم تصویر پوتین را تضعیف خواهد کرد و هم بر اقتدار سیاسی او اثرات منفی خواهد گذاشت و کشیده شدن چالش‌هاش جنگ در زندگی روزمره‌ی مردم بسیار برای اقتدار او چالش‌برانگیز خواهد بود.

پریگوژین چه در سر دارد؟ آیا می‌خواهد با ارتش روسیه درگیر شود یا اینکه صرفا با تصرف چند مقر کلیدی پوتین را پشت میز مذاکره بیاورد و از او امتیازات خاصی بگیرد؟

فعلا اطلاعات دقیق و شفافی از وضعیت وجود ندارد و خیلی سخت می‌شود تحلیل کرد اما من با بخش دوم صحبت شما موافقم و فکر می‌کنم این ماجرا بیشتر یک امتیازگیری داخلی از پوتین است. همانطور که خود پریگویژین هم گفته بود او با شخص پوتین مشکلی ندارد و خطابش با مقامات ارتش روسیه به ویژه وزیر دفاع،سرگئی شویگو است. او همچنین گفته بود من برای مذاکره آماده‌ام. با همه‌ی این حرف‌ها با در نظر گرفتن تعیین و تکلیف‌ها و مواضع سفت و سخت پوتین نمی‎‌شود خیلی راحت پیش‌بینی کرد که او با پریگوژین مذاکره خواهد کرد. فارغ از نیتی که رهبر گروه واگنر در سر دارد سیر تحولات آینده ممکن است او را وادار به دیگری با ارتش روسیه بکند. او حرف‌هایی زده که تا همین الان هم هزینه‌های زیادی برای کرملین داشته است. مثلا او گفته بود که سران ارتش به پوتین در مورد تهدید اوکراین دروغ گفته اند و او را ناخواسته وارد جنگ کرده اند یا گفته بود که نیروهای روس در عملیات خرسون تلفات زیادی داده اند. در جای دیگری اعلام کرده بود که چند تن از سران مهم ارتش روسیه در حمله به کی‌ یف کشته شدند. این‌ها حرف‌های مهمی است که همه ضد روایت کرملین از جنگ است. نکته اینجاست که این حرف‌ها را یک مقام آمریکایی یا انگلیسی نمی‌زند که بگوییم جنگ رسانه‌ای است بلکه یک نفر از حلقه‌ی نزدیکان پوتین و از تاثیرگذارترین فرماندهان جنگی او که به تازگی شهر باخموت را هم فتح کرد بود؛ این حرف‌ها را می‌زند.

همانطور که دیدیم پوتین آن‌ها را خائن خواند و پریگوژین هم گفت که خائین اصلی در ارتش روسیه هستند و خودش و سربازانش را وطن پرستان واقعی نامید. او ادعا کرده بود که ارتش روسیه با موشک گروه واگنر را مورد هدف قرار داده که توسط یکی از ژنرال‌های دیگر روسیه که دستگیر هم شد؛ تایید شد. این‌ها همه نشان می‌دهد که پریگوژین حرف‌های بیراهی نمی‌زند. در مجموع چالش مهمی پیش روی پوتین است. باید روند تحولات را دنبال کرد تا ببینیم در آینده‌ نزدیک چه پیش خواهد آمد.