انتخابات برای مردم بی‌اهمیت شده است

بیان فردا | حکمرانی | ۱۱ اسفند، دوازدهمین دوره انتخابات مجلس و ششمین دوره مجلس خبرگان برگزار شد و آمارها حاکی از آن است که در این دوره از انتخابات، مشارکت مردم به شکل محسوسی پایین بوده است.

سعید معیدفر، جامعه‌شناس در خصوص دلایل و نتیج این مشارکت اندک گفت: وقتی که مردم دچار بی‌انگیزگی هستند، هر چقدر هم تبلیغات انجام شود، نمی‌توان تاثیر معناداری در میزان مشارکت ایجاد کرد. این در حالی است که تصور عده‌ای بر این است که بدون داشتن زمینه‌های اجتماعی و بدون علایق، انگیزه‌ها و انگیزش‌ها در میان مردم می‌توانند تنور انتخابات را گرم و در فرایند آن تاثیر قابل‌توجهی ایجاد کنند؛ اما این تصور نه فقط در موضوع انتخابات بلکه در هیچ زمینه‌ای، تصور درستی نیست. به بیانی دیگر اینکه فکر کنیم که پروپاگاندا و رسانه‌ها می‌توانند نقش تعیین‌کننده و همه‌جانبه داشته باشند، تصور صحیحی نیست چراکه باید بسترهای اجتماعی وجود داشته باشد. حتی نقش شخصیت‌ها در جلب حمایت مردم برای یک انتخابات مستلزم میزان اعتماد جامعه به آن‌هاست.

مشارکت با انگیزه‌های مختلف

معیدفر ادامه داد: فعلا بحث از مشارکت ۴۰ درصدی است. اما انگیزه‌های افراد برای مشارکت و رای دادن متفاوت است و الزاما نمی‌توان تمام آمار مشارکت را به معنای تایید به حساب آورد. در روزهای گذشته بارها و بارها از سوی کسانی که دانشجوی من بودند یا به نحوی با بنده مرتبط بودند اطلاعیه‌هایی ارسال شد مبنی‌براینکه ما کاندیدا شده‌ایم و به ما رای دهید. طبیعتا افرادی هستند که به صورت منفرد آمدند و اقوام، خویشان، همسایگان و دوستان به آنها رای می‌دهند. مشابه این وضعیت را ما در شهرستان‌ها هم داریم؛ کاندیداهایی که به نحوی به یک طایفه وابسته یا هم‌محله‌ای هستند برای رای دادن به آشنای خود پای صندوق‌های رای می‌آیند. همچنین برخی از کارمندان سازمان‌ها، ادارات و نهادها با انگیزه‌های مختلفی در انتخابات شرکت می‌کنند بنابراین انگیزه‌ها متفاوت است و کل آن ۴۰ درصد را نمی‌توان به منزله تایید و حمایت از یک امری بگذاریم. 

 مجلس از جایگاه خود ساقط شده است

این پژوهشگر اجتماعی گفت: مدت‌هاست که انتخابات مجلس از جایگاه خود ساقط شده است. اکنون ما حتی رقابت‌های میان دو جریان را از دست داده‌ایم. در کشورهای دموکراتیک انتخابات یک پایه‌های اصلی دارد که در نهادهای مدنی و احزاب جایگاه پیدا کرده و آن‌ها تعیین کننده هستند. اما در کشور ما متاسفانه چنین چیزی نیست. من به قطعیت می‌گویم که به طور کلی در کشور ما انتخابات در هر نوعش با بنیان‌های اصلی خود قطع ارتباط کرده است. حتی دوره‌هایی که دو جریان اصلاح‌طلب و اصولگرا بودند نیز فاقد بنیان‌های اصلی بوده است. بنابراین حتی بعد از انتخابات هم شما نمی‌توانید کسی را زیر سوال ببرید، نمی‌توانید حزبی که به آن رای دادید را پاسخگو کنید یا رفتارها، رفتارهای حزبی و تشکیلاتی باشد.

شرکت در انتخابات و تایید وضع موجود؟

این جامعه شناس درخصوص تفسیرها در خصوص شرکت در انتخابات نیز اضافه کرد: در کشور ما انتخابات فاقد معانی بنیانی و اساسی خود است. این شکل از انتخابات تنها مختص کشور ماست وگرنه در کشورهایی که انتخابات بر اساس بنیان‌های دموکراتیک نهاده شده است، چارچوبی دارد، احزاب از پیش با همدیگر رقابت می‌کنند، هر کدام از افراد از پیش عضویت و وابستگی حزبی دارند و به تشکیلات، مرام و برنامه آن متعهد هستند. بنابراین می‌توان گفت انتخابات در کشور ما بیشتر یک شوخی است یا همانطور که مسئولان هم بیان می‌کنند، انتخابات بیشتر نقش تایید وضعیت موجود را دارد.

به گفته معیدفر، در واقع آمدن مردم در انتخابات نه به معنای تغییر در سرنوشت کشور بلکه تایید وضع موجود و سیاست‌های فعلی تلقی خواهد شد.

رای‌ دادن تاثیری در وضع موجود دارد؟

این جامعه‌شناس گفت: بسیاری از مردم با این تلقی که مشارکت در انتخابات تاثیری در تغییر وضع موجود ندارد، در انتخابات شرکت نمی‌کنند و در چنین وضعیتی، جریان حاکم خیالش راحت است که تغییری رخ نخواهد داد و افرادی که مستقل هستند و وابستگی حزبی و تشکیلاتی ندارند هم در صورت ورود به مجلس نمی‌توانند تاثیرات تعیین‌کننده‌ای در سرنوشت کشور ایجاد کنند و روند به همان شکل قبلی ادامه خواهد یافت.

این پژوهشگر اجتماعی با بیان اینکه انتخابات برای طبقه متوسط شهری و کلانشهری از اهمیت ساقط شده است، گفت: این مهم را باید در نظر بگیریم با چینشی که در کاندیداها ایجاد شده مردم می‌دانند اگر انتخابات با مشارکت و اقبال گسترده مواجه شود نیز منتخبین کاری از دستشان برنمی‌آید و روند متناسب با دلخواه آن‌ها پیش نخواهد رفت. تقریبا می‌توانم بگویم که از دوره مجلس ششم به بعد، حاکمیت تصمیم خود را گرفته است که در تایید صلاحیت‌ها به نحوی عمل کند که هر تعدادی هم آمدند، نتوانند تغییر مهمی در تحولات کشور ایجاد کنند. 

انتهای پیام