موقعیت متفاوت ایران در جنگ جدید منطقه

بیان فردا | تلاش‌ها برای عدم گسترش جنگ در منطقه ناکام ماند و از بامداد جمعه جبهه جدیدی از جنگ باز شده که بر خلاف آنچه در غزه روی داد، این بار ایران موقعیت متفاوتی در آن دارد. 

حملاتی که حوثی‌های یمن از اواسط نوامبر علیه کشتی‌هایی با مبدا و مقصد اسرائیل در دریای سرخ آغاز کرده‌اند، نهایتا هفته گذشته با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل مواجه شد؛ قطعنامه‌ای با ۱۱ رأی مثبت و رأی ممتنع چین و روسیه که راه حمله نظامی به یمن را باز کرد.

بامداد جمعه و با گذشت دو روز از صدور این قطعنامه؛ آمریکا و انگلیس به عنوان دو عضو اصلی «عملیات نگهبان رفاه» مواضع حوثی‌ها شامل سایت‌های آموزشی، پایگاه‌های هوایی و تاسیسات نگهداری پهپاد متعلق به انصارالله یمن را مورد هدف قرار دادند. 

 منطقه را به آتش خواهیم کشید

پنج‌شنبه شب پس از گزارش رسانه‌های آمریکایی مبنی بر حمله قریب‌الوقوع آمریکا و انگلیس به یمن، عبدالسلام جحاف، عضو مجلس شورای دولت نجات ملی یمن و کمیته امنیت دفاع این کشور در پاسخی هشدارآمیز گفت: «اگر به اتم‌های پراکنده در هوا تبدیل شویم غزه را ترک نخواهیم کرد و به هدف قرار دادن کشتی‌هایی که به سمت صهیونیست‌ها می‌روند ادامه خواهیم داد. جهان باید برای شنیدن خبر شکست آمریکا آماده شود و من با کمال افتخار می‌گویم: ما با پای خود پای آمریکا را می‌شکنیم و هر که ما را نشناسد، در میدان‌های جنگ از قدرت و توان ما باخبر خواهد شد؛ منطقه را به آتش خواهیم کشید.»

موضوع سرقت نفت ایران توسط آمریکا و توقیف نفتکش آمریکایی از سوی نیروی دریایی جمهوری اسلامی نیز به نوع دیگری ایران را در میانه این وضعیت قرمز جدید قرار می‌دهد و حملات جدید آمریکا و انگلیس به یمن، بی‌ارتباط با آن نیست

حسین العزی، معاون وزیر خارجه یمن نیز تاکید کرد که «واشنگتن و لندن خود را برای پرداخت بهای سنگینی آماده کنند.»

این تهدیدات از سوی یمنی است که سال‌ها تحت فشار ائتلافی به رهبری عربستان، تاب‌آوری خود را آزموده است. اما در آن سو نیز لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا خطاب به حوثی‌ها هشدار داد که اگر به حملات غیرقانونی خود پایان ندهند، هزینه‌های بیشتری متحمل خواهند شد. 

این خط و نشان‌ها نگرانی‌ها را از فراگیری فزاینده و طولانی شدن جنگ تشدید می‌‌کند. تا لحظه نگارش این گزارش، بنا به اعلام ارتش یمن، بیش از 73 حمله به مناطقی در صنعا، حجه، تعز و برخی مناطق دیگر یمن صورت گرفته که تلفات جانی نیز برای ارتش در پی داشته است. 

 «ایران را مسئول می‌دانیم»

در عین حال حوثی‌ها تاکید کرده‌اند که حمله به کشتی‌های اسرائیلی را متوقف نخواهند کرد. در اسرائیل، رسانه‌های عبری گزارش داده‌اند، کابینه اسرائیل برای بررسی راه‌های مشارکت در حمله علیه یمن با انگلیس و آمریکا تشکیل جلسه اضطراری می‌دهد. 

درباره ایران اما برخلاف جنگ غزه که آمریکا و متحدان اروپایی‌اش تاکید کردند تهران در حمله 7 اکتبر مداخله نداشته تا بدین ترتیب مانع گسترش جنگ به سوی ایران از جانب اسرائیل شوند؛ این بار اما مستقیما ایران را مسئول حملات حوثی‌ها در دریای سرخ می‌دانند. 

در بیانیه‌های واشنگتن علیه حوثی‌ها، مکرر از آنها به عنوان «گروه تحت حمایت ایران» یاد شده است. یک مقام ارشد دولت بایدن به فایننشال تایمز گفته «ما ایران را برای نقشی که در ارتباط با حوثی‌ها و دیگر گروه‌ها در منطقه علیه نیرو‌های آمریکایی دارند، مسئول می‌دانیم.»

 ادعای حمایت اطلاعاتی و عملیاتی

وال استریت ژورنال در گزارش پنج شنبه شب خود همزمان که از حمله آمریکا و انگلیس به یمن خبر می‌داد، نوشت: «نشانه‌هایی وجود دارد که حوثی‌ها و متحدان ایرانی آنها برای تشدید تنش آماده می‌شوند. به گفته شرکت مشاوره کشتیرانی  TankerTrackers، کشتی بهشاد، یک کشتی ایرانی که قبلاً مقامات امنیتی گفته بودند احتمالاً به دلیل نقشش در کمک به حملات علیه کشتی‌ها هدف قرار خواهد گرفت، بامداد پنجشنبه دریای سرخ را به مقصد بندرعباس ترک کرد.»

وال استریت ژورنال به اشاره به اینکه «نشانه‌هایی وجود دارد که حوثی‌ها و متحدان ایرانی آنها برای تشدید تنش آماده می‌شوند»، مدعی شد: به گفته یکی از نزدیکان حوثی‌ها، ایرانی‌ها اطلاعاتی درباره کشتی‌های مرتبط با اسرائیل در حال خروج از ترکیه ارائه کرده‌اند

این رسانه افزوده: «به گفته یکی از نزدیکان حوثی‌ها، ایرانی‌ها اطلاعاتی درباره کشتی‌های مرتبط با اسرائیل در حال خروج از ترکیه ارائه کرده‌اند. در همین حال، ایران همچنین یک نفتکش یونانی را توقیف کرد که گفته بود به ایالات متحده اجازه داده نفت این کشور را در سال گذشته مصادره کند.»

 اهمیت استقرار ناوشکن البرز در دریای سرخ 

اما فراتر از کشتی بهشاد که وال‌استریت ژورنال به آن اشاره کرده، آنچه روزهای گذشته همچون یک بمب خبری در رسانه‌های خارجی عمل کرد، استقرار ناوشکن البرز توسط ایران در دریای سرخ بود. 

کمتر از دو هفته پیش، ارتش یمن تایید کرد که نیروهایش حین توقیف یک کشتی متعلق به شرکت «مرسک» در دریای سرخ از سوی بالگردهای آمریکایی مورد هدف قرار گرفته و به دنبال آن، این ارتش 10 تن از نیروهای خود را از دست داده است. 

دو روز پس از آن ناوشکن البرز با هزار و 550 تن وزن و سرعتی افزون بر 36 گره دریایی، با عبور از تنگه باب‌المندب در دریای سرخ مستقر شد و بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های خارجی پیدا کرد. 

روزنامه انگلیسی گاردین درباره آن نوشت که ایران هم‌زمان با رد درخواست‌های آمریکا و انگلیس برای پایان دادن به حمایت از حملات نیروهای مسلح یمن علیه کشتی‌های مرتبط با رژیم صهیونیستی در دریای سرخ و گفتن این که این اتهامات «مداخله‌جویی‌های بی‌اساس» هستند، یک ناوشکن را به گذرگاه آبی مهم در دریای سرخ اعزام کرد.»

شبکه آلمانی دویچه وله نیز با اشاره به تشکیل ائتلاف «عملیات نگهبان رفاه» به رهبری آمریکا در دریای سرخ، نوشت که «حضور این ناوشکن ایرانی در این منطقه، احتمالا، موجب شدت یافتن تنش‌های فعلی در خاورمیانه در میان جنگ رژیم صهیونیستی و حماس خواهد شد.»

 جبهه جدید جنگی که آمریکا و انگلیس در یمن گشوده‌اند در واقع با هدف اخطار عملی به ایران است. بدین ترتیب فشارها بر ایران برای اینکه از نفوذ خود بر حوثی‌ها برای توقف حملات آنها در دریای سرخ استفاده کند، بیشتر خواهد شد

 آمریکا نفت ایران را  روی دریا می‌دزدد

در این میان، موضوع سرقت نفت ایران توسط آمریکا و توقیف نفتکش آمریکایی از سوی نیروی دریایی جمهوری اسلامی نیز به نوع دیگری ایران را در میانه این وضعیت قرمز جدید قرار می‌دهد و حملات جدید آمریکا و انگلیس به یمن، بی‌ارتباط با آن نیست. 

ابتدای هفته گذشته خبرگزاری تسنیم نوشت که اداره اطلاعات انرژی آمریکا در جدیدترین گزارش خود از واردات 752 هزار بشکه نفت خام ایران توسط این کشور در دهمین ماه سال 2023 خبر داده است. 

این رسانه نزدیک به سپاه پاسداران توضیح داده که این آمار مربوط به محموله سرقتی نفت ایران توسط آمریکاست که به بهانه تحریم‌ها توقیف شده است. در ماه سپتامبر نیز 530 هزار بشکه و در ماه اوت 447 هزار بشکه نفت ایران در آمار رسمی واردات نفت آمریکا ثبت شده بود. 

تسنیم اضافه کرده بود که به اذعان اداره اطلاعات انرژی آمریکا، کل نفت سرقتی ایران توسط آمریکا در ماه‌های ژانویه تا اکتبر 2023 بالغ بر یک میلیون و 729 هزار بشکه، معادل شش هزار بشکه در روز بوده و بدین ترتیب آمریکا بیش از نیم درصد نیاز وارداتی خود از اوپک طی ده ماهه سال 2023 را از طریق سرقت نفت ایران تامین کرده است. 

 تقابل روی دریا بر سر نفت‌دزدی و توقیف

چند روز پس از این گزارش‌، منابع خارجی خبر دادند که یک نفتکش یونانی توسط افرادی مسلح توقیف شده است. روز پنج‌شنبه نیروی دریایی ارتش ایران تایید کرد که این نفتکش را به تلافی سرقت نفت ایران، در 50 مایلی سواحل عمان و با حکم قضایی توقیف کرده است.

در بیانیه اعلامی روابط عمومی ارتش آمده است: «نفتکش متخلف سوئز راجان در سال جاری محموله نفت متعلق به جمهوری اسلامی ایران را با هدایت آمریکا سرقت و به بنادر آن کشور منتقل کرده و در اختیار آمریکا قرار داده بود. این نفتکش با تغییر نام به نیکولاس ST در حال حمل نفت در دریای عمان بود که صبح امروز با حکم قضایی و تایید سازمان بنادر و کشتیرانی توسط نیروی دریای راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران، به تلافی سرقت نفت توسط رژیم آمریکا توقیف شد و در حال انتقال به بنادر جمهوری اسلامی جهت تحویل به مقامات قضایی است‌.»

ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش هشدار داد که «دولت ایران باید فوری این کشتی و خدمه آن را آزاد کند.» او افزوده بود: «توقیف غیرقانونی یک کشتی تجاری جدیدترین رفتار ایران با هدف ایجاد اختلال در کشتیرانی بین‌المللی است. این اقدامات تحریک آمیز ایران برای اقتصاد جهانی مضر است و باید متوقف شود. آمریکا به همراه شرکای خود به مقابله با مجموعه ای از اقدامات بی ثبات کننده ایران ادامه خواهد داد.»

 حمله به یمن برای اخطار و فشار به تهران

همزمان سناتورهای جمهوریخواه در آمریکا، در سال انتخابات ریاست جمهوری، دولت بایدن را تحت فشار گذاشته‌اند که نسبت به این اقدامات و حمله به نیروها و دارایی‌های آمریکا در منطقه، منفعل است و اقدامی عملی انجام نمی‌دهد. 

با این شواهد، کارشناسان و تحلیلگران معتقدند جبهه جدید جنگی که آمریکا و انگلیس در یمن گشوده‌اند در واقع با هدف اخطار عملی به ایران است. بدین ترتیب فشارها بر ایران برای اینکه از نفوذ خود بر حوثی‌ها برای توقف حملات آنها در دریای سرخ استفاده کند، بیشتر خواهد شد. در عین حال اما برخی معتقدند که حمله به یمن نه تنها نتیجه‌ای مبنی بر بازدارندگی نخواهد داشت، بلکه وضعیت در منطقه را پیچیده‌تر خواهد کرد. 

حال باید منتظر ماند و دید که مهاجمان به یمن با این حملات به اهداف خود خواهند رسید یا برعکس آنطور که عبدالسلام جحاف گفته منطقه به آتش کشیده خواهد شد! در این میان اما آنچه واضح است اینکه پای ایران بیش از پیش به مرکز تنش‌ها در منطقه کشیده می‌شود و کارشناسان تاکید می‌کنند که تهران باید کماکان با اقدامات دیپلماتیک و سیاست درگیر نشدن در جنگ، خود را از بحران‌ دور نگه دارد.