اتفاقی که می تواند کابوس اسرائیل شود

بیان فردا | با شدت گرفتن جنگ در غزه و تظاهرات شدید فلسطینیان در کرانه باختری بسیاری از احتمال شکل گیری انتفاضه سوم سخن گفته اند. فارن افرز، الجزیره و المیادین در گزارش هایی به این مساله پرداخته و احتمال انتفاضه را زیاد دانستند.

انتفاضه نام قیام ملی و مردمی فلسطینیان علیه رژیم صهیونیستی است. در این قیام مردم فلسطین بدون سلاح گرم و با سنگ با سربازان اسرائیلی جنگیدند. دو انتفاضه اصلی در تاریخ فلسطین وجود داشته است. انتفاضه اول که در سال ۱۹۸۷ میلادی شکل گرفت با پیمان اسلو در سال ۱۹۹۱ به پایان رسید. انتفاضه دوم در سال ۲۰۰۰ میلادی آغاز و در سال ۲۰۰۵ به پایان رسید.

انتفاضه سوم به وقوع می‌پیوندد یا نه؟

اما آیا امکان شکل گیری انتفاضه سوم وجود دارد؟ برخی شواهد گویای این است که انتفاضه سوم در کرانه باختری در حال شکل گیری است.

در حال حاضر، فلسطینیان ساکن کرانه باختری بیشترین درگیری را با نیروهای اسرائیلی دارند و با شدت گرفتن جنگ در غزه، بر میزان اعتراضات آنان افزوده شده است‌. از آن سو، حماس مردم کرانه باختری را به جهاد فراخوانده است. اگرچه کرانه باختری توسط طرفداران جنبش فتح و تشکیلات خودگردان اداره می شود اما حماس هنوز هم طرفدارانی در کرانه باختری دارد.

همچنین، از بعد به قدرت رسیدن مجدد نتانیاهو و شکل گیری کابینه تندرو اش، درگیری های شدیدی بین ساکنان مسلمان قدس و رام الله و سربازان صهیونیست شکل گرفته و جو عمومی در مرزهای مشترک به شدت ملتهب بوده است.

از سوی دیگر جو عمومی منطقه آماده جرقه انتفاضه نیست. نباید فراموش کرد که دیگر شرایط سیاسی جهان عرب مانند دهه ۸۰ یا سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ نیست. در سال‌های دهه ۸۰ تا ۲۰۰۰ حکومت های نیمه سوسیالیستی و پان عربیستی قدرتمندی در جهان عرب وجود داشتند که به انحاء مختلف از فلسطین حمایت می نمودند اما در حال حاضر، غالب کشورهای عربی روابط خود را با اسرائیل عادی کرده و علقه زیادی با آرمان فلسطین ندارند.

همچنین، مثلث سوریه، اردن و مصر که در دهه ۶۰ تا ۸۰ اصلی ترین متحد خارجی فلسطینیان بودند دیگر وضعیت سابق را ندارند. سوریه تازه جنگ داخلی را پشت سر گذاشته و به لحاظ نظامی و اقتصادی ضعیف است. اردن و مصر هم متحد اسرائیل به حساب آمده و از طریق دولت های غربگرا و نزدیک به آمریکای خود، از جبهه مقاومت دور شده اند. این وضعیت نشان می دهد که عوامل خارجی موثر بر انتفاضه وجود نداشته و یا ضعیف تر از همیشه اند.

محمود عباس؛ سیاستمداری که می تواند سرنوشت انتفاضه را رقم بزند

در حال حاضر، آنچه بیش از همه در شکل گیری یا عدم شکل گیری انتفاضه سوم تاثیرگذار است، قدرت محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین است.

عباس در سال ۲۰۰۵ و بعد از فوت یاسر عرفات، رهبر تشکیلات خودگردان شد. در همان سالها بود که انتفاضه دوم به پایان رسید، جنگ داخلی فلسطین بین حماس و فتح شکل گرفت و غزه به حماس و کرانه باختری به تشکیلات خودگردان و محمود عباس رسید.

محمود عباس از سال ۲۰۰۶ تا کنون توانسته به قدرت اول کرانه باختری تبدیل شود. او یک سیاستمدار محافظه کار است و تلاش کرده در عین حفظ قلمرو کرانه باختری، با تل آویو درگیر نشود‌.

با این حال، عباس مخالفان زیادی دارد که روز به روز نیز بیشتر می شوند. عباس سعی کرده در عین حفظ فاصله خود از اسرائیل از تشدید تنش ها جلوگیری کند. این اقدام و سیاست او باعث شده از طرفی، اقلیتی که موافق صلح با اسرائیل هستند از صف حامیان او خارج شوند و از طرف دیگر، افرادی که طرفدار مقاومت هستند، به منتقدان جدی او تبدیل گردند. تعداد و قدرت گروه دوم به مراتب بیشتر از گروه اول است. این گروه سیاست نرمخویانه عباس را نابود کننده فلسطین می دانند. آنها معتقدند عباس باید اختلافات با حماس را کنار گذاشته و به اسماعیل هنیه نزدیک شود و از طرف دیگر، اقدامات خشن نظامیان اسرائیلی را محکوم کند.

منتقدان مدعی اند عباس، قدرت نظامی تشکیلات خودگردان را کم کرده و جنبش فتح دیگر قادر به تهدید اسرائیل نیست. این افراد مدعی اند اگر سیاست محافظه‌کارانه محمود عباس نبود، اسرائیل جرات چنین حمله وحشتناکی را به غزه نداشت. به همین دلیل، عباس باید هر چه سریعتر از قدرت کنار رفته و جای خود را به فرد دیگری بدهد.

بسیاری معتقدند آینده انتفاضه به سرنوشت جنگ غزه، واکنش کشورهای خارجی و به خصوص عربی و آینده تشکیلات خودگردان و محمود عباس گره خورده است. به نظر نمی رسد محمود عباس بتواند جریان انتفاضه را رهبری کند. او نه قدرت یاسر عرفات را دارد و نه از کاریزمای رهبران سنتی فلسطین برخوردار است.

اگر جریان مقاومت گرای فتح یا طرفداران جهاد بتوانند محمود عباس را کنار بزنند، احتمال ایجاد انتفاضه جدید زیاد است، هر چند نباید از خاطر برد که هنوز قدرت عباس در کرانه باختری زیاد است و به خصوص کشورهای عربی اطراف فلسطین مانند اردن و مصر از او حمایت می کنند.