حماس حق دفاع مشروع داشت، اما روند اجرای عملیات درست نبود

بیان فردا | «مهدی ذاکریان» کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل و استاد حقوق با اشاره به اقدام اخیرا اسرائیل در جهت کوچاندن ساکنان غزه عنوان کرد: اساساً بعد از هر جنگ یا منازعه‌ای که میان دو یا چند طرف اتفاق میافتد، شاهد چالش‌های حقوقی از نوع بشردوستانه و حقوق بشری خواهیم بود. متأسفانه زمانی که در خاورمیانه جنگ به وقوع می‌پیوندد، اولین گروهی که آسیب می‌بینند کودکان و زنان هستند که این وضعیت را در یمن، عراق، سوریه و حتی جنگ هشت ساله ایران و عراق کاملاً مشهود است. در مورد غزه هم متأسفانه شاهد یک زندان محصور هستیم که آب و برق و تمام ملزومات اولیه حیات یک انسان در آن قطع شده و از قدیم هم با بحران‌های گوناگون روبه‌رو بوده و همین حالا هم جنگ و حملات اسرائیل به این منطقه به گونه‌ای دیگر ادامه دارد.

وی ادامه داد: باید توجه داشت که آغاز کننده جنگ، حماس بوده است و حالا این سوال مطرح می‌شود که آیا عملیات حماس از منظر حقوق بین‌الملل مشروع بوده و می‌توانسته از توسل به زور استفاده کند یا خیر؟ قطعاً پاسخ مثبت است. زمانی که جمعیت حدود دو میلیون نفری در محاصره کامل قرار داشته باشند و تمام حقوق آنها زیر پا گذاشته شود و حتی موجودیت آنها به رسمیت شناخته نشود، قطعاً طرف مقابل حق دفاع مشروع خواهد داشت و بر همین اساس حق حماس برای چنین عملیاتی محفوظ است. این در حالیست که جنایات اسرائیل علیه غزه هم مانند گذشته ادامه داشته است اما سوال بعدی این است که آیا شکل و شمایل عملیات حماس را می‌توان پذیرفت یا خیر؟ پاسخ در این خصوص منفی است و از منظر حقوق‌بشر و حقوق بشردوستانه روند اجرای این عملیات درست نیست. همچنین مطابق کنوانسیون ژنو انتشار چهره اسرا و سربازان رد شده است.

این استاد حقوق تصریح کرد: در مقابل، عملیات اسرائیل اعم از بمباران، محاصره و حتی قطع کردن آب و برق مشمول ماده ۵ اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی می‌شود. در این ماده چهار نوع از جرام و جنایات بین‌المللی اعم از نسل‌کشی، جنایت تجاوز، جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی احصا شده است که باید گفت این جرائم جدی‌ترین نوع از جنایات و جرائم بین‌المللی به حساب می‌آید. به عنوان مثال نرساندن آب، نوعی نسل‌کشی به حساب می‌آید و حتی کشتن کودکان و زنان هم جنایت جنگی محسوب می‌شود. بر همین اساس باید گفت دو طرف منازعه نقض‌هایی را صورت داده‌اند و این در حالیست که دولت فلسطین اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی را پذیرفته است و دیوان می‌تواند این وضعیت را پیگیری کند. توجه داشته باشید اگر سربازان اسرائیل در غزه و همچنین در کرانه باختری و رام‌الله مرتکب هر نوع جرائم و جنایاتی شوند می‌توانند تحت تعقیب و پیگرد قرار بگیرند اما در سرزمین‌های ۱۹۴۸ که تحت اختیار اسرائیل است این تعقیب منتفی خواهد بود.

وی افزود: اگر اسرائیل قرار باشد به صورت زمینی وارد غزه شود بدون شک هزینه‌هایی را برای خود به وجود خواهد آورد اما آنها برای آنکه بتوانند هزینه‌های مذکور را کاهش دهند به دنبال کوچاندن ساکنان غزه از طریق گذرگاه رفح هستند. این سناریو دو ضلع دارد که ضلع نخست آن کوچ دادن اجباری ساکنان غزه خواهد بود و ضلع دوم تثبیت این منطقه به نفع خود برای هدف قرار دادن حماس است. در این میان برخی از منابع اعلام کردند که اسرائیل با وجود آنکه از تحرکات حماس مطلع شده بود اما دست به هیچگونه اقدام پیشگیرانه نزده است. اینکه تل‌آویو و یا برخی از رسانه‌های همسو با اسرائیل و همچنین ایالات متحده اعلام می‌کنند که ارتش رژیم صهیونسیتی و مقامات آن غافلگیر شده‌اند به نظرم نادرست است.

ذاکریان گفت: معتقدم که اگر اسرائیل از این وضعیت اطلاع کامل نداشته، بدون شک بی‌اطلاع هم نبوده است. علیرغم ادعایی که اسرائیل طی دهه‌های گذشته کرده و اینکه می‌گوید «نمی‌گذاریم از بینی یک یهودی خون بیاید»، معتقدم که تل‌آویو از سپر انسانی در بسیاری از درگیری‌ها و به خصوص حملات اخیر حماس علیه اراضی اشغالی استفاده کرده است. توجه داشته باشید که شهرک‌سازی‌ها عموماً در اراضی اشغالی انجام شده و دقیقاً این مناطق همان نقاطی هستند که اگر حمله‌ای از سوی جریان‌های فلسطینی انجام شود نوک پیکان درگیری خواهند بود. بر همین اساس تل‌آویو قصد دارد تا در نهایت بتواند با الگوسازی از واقعه هولوکاست یک موج جدید سیاسی و روانی را راه بیندازد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: به همین دلیل باید گفت که اسرائیل حتی اگر هم از حمله حماس مطلع بود، تلاش کرد که خود را به عدم فهم در خصوص این موضوع نزدیک کند. در آخر باید تاکید کنم که در داخل سرزمین‌های اشغالی تندروهای حاکم بر تل‌آویو با سوار شدن بر این موج می‌توانند طرح اصلاحات قضایی و مسائل دیگر را به نفع خود پیش ببرند. به هر ترتیب باید بگویم که اسرائیل با تابلوی مبارزه با تروریسم دست به نسل‌کشی زده است که متضرر و قربانی اصلی فلسطینی‌ها و به خصوص مردم غزه خواهند بود.