راهکارهایی برای تنظیم خواب کودکان

بیان فردا| تنظیم ساعت به‌هم ریخته خواب و بیداری کار راحتی نیست؛ چه برای بزرگسالان و چه برای کودکان. نمی‌توان خواب به‌هم ریخته را به سرعت و طی یکی دو شب، تنظیم کرد. چرخه خواب توسط هورمون‌ها تنظیم شده و ایجاد تغییر در آن نیازمند زمان است.این مسئله به‌خصوص بعد از چند روز تعطیلی خودش را بیشتر به نمایش می‌گذارد. کودکان در روزهای تعطیل دیرتر از خواب بیدار می‌‌شوند و شب‌ها دیرتر به خواب می‌روند و اگر به همین روال عادت کنند، بعد از اتمام روزهای تعطیل با مشکل مواجه می‌شوند. حالا که بعد از وقفه‌ای دو ساله، مدارس باز شده و بچه‌ها طبق روال گذشته باید صبح‌های زود از خواب بیدار شوند، توجه به ساعت خواب و بیداری‌شان موضوع مهمی است که به سلامت جسم و شادابی آنها کمک کرده و تمرکز و یادگیری را در آنها افزایش می‌دهد.

سبک زندگی، حرف اول را می‌زند

سبک زندگی خانواده یکی از مهم‌ترین نکات در تنظیم خواب کودکان است. والدینی که شب‌ها تا دیروقت بیدار می‌مانند و تلویزیون را روشن نگه‌می‌دارند نمی‌توانند به‌راحتی از کودک خود انتظار داشته باشند ساعت 8یا 9شب بخوابد. اما اگر والدین در این شرایط اصرار به خوابیدن کودکشان دارند به ناچار از کنترل‌گری شدید استفاده خواهند کرد و این به کودک آسیب بسیاری می‌زند. حانیه علی‌مددی، روانشناس کودک به همشهری می‌گوید:«گاهی سبک زندگی را غلط می‌چینیم و از کودک‌مان هم انتظار داریم درست رفتار کند. اگر دیر می‌خوابیم اما می‌خواهیم کودک زود به خواب برود یا این موضوع محقق نمی‌شود یا برای تحققش از اجبار استفاده می‌کنیم. گاهی اوقات نیز کودک دیر می‌خوابد اما ما انتظار داریم صبح زود بیدار شده و همراه بقیه اعضای خانواده صبحانه بخورد، هر دوی این رفتارها نیازمند کنترل‌گری و اجبار است که خود این، در کودک اضطراب ایجاد کرده و رابطه والدین و کودک را خدشه‌دار می‌کند.» این روانشناس تأکید می‌کند نباید برای درست کردن برنامه خواب کودک، او را تحقیر کرده و تحت کنترل بسیار درآورد.

کودکان زیر 7سال معمولا به 10ساعت خواب شبانه نیاز دارند که البته نسبت به تفاوت‌های فردی ‌تا حدودی کم و زیاد می‌شود.اما راهکارهایی وجود دارد که این کودکان با شرایط راحت‌تری به خواب رفته و دچار آشفتگی این چرخه نشوند. بعد از تنظیم ساعت خواب، خوردن غذای ساده و سبک به داشتن خواب آرام و راحت کمک مؤثری می‌کند؛ این مورد هم برای بزرگسالان مؤثر است و هم کودکان. خواب بعدازظهر نیز یکی دیگر از این موارد است. کودکان زیر 7سال معمولا بعدازظهرها می‌خوابند اما اگر این کار موجب بیدار ماندن آنها در شب می‌شود باید زمان خواب بعدازظهر آنها را کوتاه کرد یا به ساعات اولیه بعدازظهر منتقل کرد تا تداخلی در خواب شبانه‌شان به‌وجود نیاید.

فضای مجازی و تلویزیون را محدود کنید

نوع فعالیت کودک در طول روز، ‌تأثیر مستقیمی بر ساعات خواب او دارد.کودکی که فعالیت بدنی نداشته و جلوی تلویزیون می‌نشیند، خسته نمی‌شود و احساس خواب‌آلودگی نیز نمی‌کند. سبک زندگی غلط در بعضی خانواده‌ها نیز به‌گونه‌ای‌ است که کودک بعد از خوابیدن والدین همچنان مشغول تماشای برنامه‌های تلویزیون است و ساعات مفید برای خواب و استراحت را فدا می‌کند. علی‌مددی با اشاره به نقش منفی تلویزیون و فضای مجازی در خواب کودکان می‌گوید:«یکی از مسائل مهم در تنظیم خواب کودکان به‌ویژه کودکان زیر 6سال این است که نباید زمان طولانی در معرض صدا و تصویر و فضای مجازی باشند. کودکان در این سن تفاوت میان فضای واقعی و مجازی را متوجه نشده و دچار آشفتگی و اضطراب می‌شوند. یکی از علائم این آشفتگی، ایجاد اختلال در خواب است. در سنین بالاتر نیز استفاده از این فضا باید محدود شود و کودک و نوجوان از 2 ساعت قبل از خواب در معرض نور موبایل و تبلت قرار نگیرند».

کتاب‌های هیجان‌انگیز ممنوع

بسیاری از افراد چه کودکان و چه بزرگسالان عادت به مطالعه کتاب قبل از خواب دارند. داستان و تصاویر کتاب انتخابی برای کودکان بسیار مهم است. به‌گفته علی‌مددی کتاب‌های هیجان‌انگیز نباید قبل از خواب در اختیار کودک قرار بگیرد. همچنین بهتر است کتاب تصاویر کمتری داشته باشد تا فکر را مشغول نگه ندارد؛«برخی کودکان زیر 7سال به‌دلیل تصاویر کتاب‌های داستان، دچار ترس شده و اختلالات خواب در آنها ایجاد می‌شود. قبل از خواب باید فضایی آرام با نوری کم فراهم کرد.» او تأکید می‌کند که اختلالات خواب در کودکان عمدتا به عدم‌توانایی آنها در تفکیک فضای واقعی و مجازی برمی‌گردد اما در کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان باید وجود مشکلات ریشه‌دار مانند مسائل خانوادگی یا موضوعاتی در مدرسه را دنبال کرد، شناسایی و رفع این مشکلات، ‌اختلال خواب آنها را بهبود می‌بخشد.

خواب نوزادان

بهترین زمان برای تنظیم روال خواب نوزاد از اوایل 3 ماهگی شروع می‌شود‌.این روال باید تا حد امکان همیشگی باشد تا کودک به آن عادت کند‌.بهترین روال خواب از ۷ تا ۸ شب آغاز می‌شود، این زمان بهترین فرصت برای انجام کارهایی است که آرامش قبل از خواب را برای کودک فراهم می‌کند. سیر بودن نوزاد و تمیز بودن پوشک دو نکته مهم و مبنای ایجاد آرامش است اما می‌توان از راهکارهایی مانند مسواک زدن، حمام کردن، پوشیدن لباس خواب، خواندن کتاب و… هم بهره‌مند شد.

ماساژ دادن نیز یکی از شیوه‌های مؤثر برای ایجاد آرامش در کودکان و هدایت آنها برای خوابیدن است. الگوی خواب مناسب برای کودکان بهتر است تا قبل از به پایان رسیدن یک سالگی اجرایی شود چرا که مقاومت کودک برای نخوابیدن، معمولا از ۱۳ ماهگی آغاز می‌شود و اگر تا قبل از آن، الگوی مناسب پیاده شده باشد مشکل کمتری پیش خواهد آمد. اگر کودک برای نشان دادن مقاومتش در برابر خواب گریه می‌کند بهتر است او را با چیزهایی که دوست دارد، در تختش سرگرم کرده و از محیط خواب خارج نکنید چون دیگر می‌داند اگر گریه کند از تختش خارج خواهد شد.

انتهای پیام