کسی «صیانت» را گردن نمی‌گیرد

بیان فردا | طرحی که در روزهای ابتدایی آغاز به کار یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی با حمایت اعضای جبهه پایداری و کمیسیون فرهنگی قوه مقننه در دستور کار مجلس قرار گرفت و جدی‌ترین و صنفی‌ترین مخالفت‌ها را به چشم دید، حالا بیشتر مورد حمایت نهادهای دیگر قرار می‌گیرد. آخرین حمایت به شورای عالی فضای مجازی اختصاص دارد. پیشتر دبیر این شورا، در انتقاد از طرح صیانت سخن گفته بود اما شورا سه‌شنبه اعلام کرد که مجلس خودش باید سرنوشت طرح صیانت را مشخص کند.

این واکنش از سوی حامیان طرح صیانت به منزله حمایت این نهاد از مجلس و این طرح تفسیر شد. دیروز هم نمایندگان مجلس در اظهاراتی از مسئولیت‌ناپذیری توسط نهادهای تاثیرگذار انتقاد کردند. رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال کمیسیون اقتصادی مجلس یازدهم نیز در اظهاراتی طرح تهیه شده برای صیانت از فضای مجازی را «افتضاح» خواند.

سخنگوی قوه قضائیه، سخنگوی شورای نگهبان، اعضای جبهه پایداری در داخل و برون از مجلس، صداوسیما، ائمه جماعات و حالا هم شورای عالی فضای مجازی. این لیست نهادهایی است که یا به صورت علنی و یا تلویحی از طرح صیانت حمایت کرده‌اند. نهادهایی حاکمیتی که اظهارات و گفته‌هایشان درباره طرح صیانت یا به قول موافقانش، «طرح نظام تنظیم مقررات فضای مجازی»، نشان می دهد اراده‌ای قوی برای به نتیجه رساندن آن در بیرون از مجلس هم وجود دارد. طرح صیانت در مجلس دهم هم طرح شد.

آن زمان شنیده‌ها حاکی از نقش‌آفرینی ستاد کل نیروهای مسلح در تهیه آن بود. این نهاد عزم حضور در فضای مجازی برای مرزبانی دیجیتال را کرده بود، به همین واسطه هم طرحی در این زمینه تهیه شد. مخالفت کمیسیون فرهنگی مجلس دهم از یک سو و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت حسن روحانی از سوی دیگر سبب شد تا این طرح مسکوت بماند. سکوتی که با آغاز به کار مجلس یازدهم و حضور اعضای جبهه پایداری در کمیسیون فرهنگی شکست. انتقادها اما جدی‌تر شد. بیش از یک میلیون ایرانی در کارزاری به انتقاد از این طرح پرداخته و خواستار رد آن شدند. تشکل‌های تخصصی و کارشناسان نیز به همچنین.

مرکز پژوهش‌های مجلس هم به جرگه منتقدان پیوست ولی این طرح هنوز به طور کامل رد نشده است. هیات رئیسه مجلس با تایید نظر اداره قوانین پارلمان، تصویب کلیات طرح صیانت در کمیسیون ویژه را رد کرد و همزمان منتقدان این طرح، با 175 امضا خواستار بازگشت این طرح به صحن علنی شدند. مجلس اما اتخاذ تصمیم درباره چگونگی بررسی این طرح را به سال 1401 موکول کرد. کارشناسان اما به کلی خواستار رد این طرح بودند. دبیر شورای عالی فضای مجازی هم نظری مشابه داشت. او یکی دو روز پیش تاکید کرد که ادامه بررسی این طرح به «صلاح نیست».

یک روز پس از او اما شورای عالی فضای مجازی بررسی این طرح را در حیطه اختیارات مجلس عنوان و خواستار تعیین تکلیف آن شد. اقدامی که به منزله حمایت این شورا از طرح صیانت برداشت شد اما سوی دیگر میدان، منتقدان این تصمیم، اقدام شورای عالی فضای مجازی را سلب مسئولیت از خود و فرار از بار انتقادات اعلام کردند.

مجلس سپر بلای طرح صبانت می‌شود؟!

اولین روزی که طرح صیانت در صحن علنی مجلس مطرح شد، مرتضی آقاتهرانی، نفر اول جبهه پایداری در پارلمان و نماینده تهران در مجلس، نامه‌ای روی میز نمایندگان گذاشته بود با این مضمون که «این طرح، مطالبه نهادهای حاکمیتی، شورای عالی فضای مجازی و…» است. او از نمایندگان خواسته بود تا به آن رای مثبت دهند. از آن روز چند ماه گذشته و سرنوشت طرح صیانت مثال کلافی است سر در گم.

با این حال به نظر می‌رسد شورای عالی فضای مجازی بدون آنکه خود را قربانی کند و تن به انتقادات دهد، قصد به تصویب رساندن طرح صیانت در مجلس را دارد. پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری در توصیف آخرین شورای عالی فضای مجازی به ریاست ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم نوشته است: «در این جلسه برخی از اعضای شورای عالی فضای مجازی طرح صیانت از فضای مجازی را که در مجلس شورای اسلامی مطرح است، به بحث گذاشتند و اعضای شورا تاکید کردند چون وظیفه قانون‌گذاری به عهده مجلس شورای اسلامی است این طرح نیز بهتر است در مجلس به سرانجام برسد.»

این در حالیست که شورای عالی فضای مجازی همچون شورای عالی انقلاب فرهنگی با سیاست‌گذاری‌های خود، عملا اختیار قانون‌گذاری در این حوزه‌ها را از مجلس گرفته‌اند و نمایندگان حق قانون‌گذاری در اموری که این شورا درباره آن‌ها سیاست گذاری کرده را ندارد. از این رو به نظر می‌رسد موضع اخیر شورای عالی فضای مجازی، تلاشی است در جهت قربانی کردن مجلس. مجتبی توانگر، رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال کمیسیون اقتصادی مجلس با تایید این مساله در توئیتر خود نوشته است: «بدون حضور رئیس مجلس، برخی اعضای شورای عالی فضای مجازی و دولتی‌ها بدون رای‌گیری صرفا گفته‌اند که طرح صیانت بهتر است در مجلس تصویب شود. انگار فقط خواسته‌اند از خودشان سلب مسئولیت کنند. کسی نمی‌خواهد افتضاح طرح صیانت را گردن بگیرد. پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری هم برای خبر شورایعالی فضای مجازی تیتر زده: «طرح صیانت از فضای مجازی در مجلس به سرانجام برسد» آیا دولت و شورای‌عالی با مفاد این طرح موافق هستند؟ بهتر است دولت صریح نظر دهد و اگر این طرح را قبول دارد، رسما به مردم بگوید. دانستن حق مردم است.»

ضد و نقیض‌های دولت درباره طرح صیانت

اشاره توانگر به مواضع ضد و نقیض مسئولان دولتی است. وزارت ارتباطات دولت ابراهیم رئیسی یک مرتبه صراحتا خواستار تصویب طرح صیانت در مجلس شده بود. آن زمان عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تاکید کرده بود که تصویب طرح صیانت «لازم است».

او از رسانه‎ای شدن ماجرا هم انتقاد کرده بود. این موضع عملا به معنای حمایت از طرح صیانت بود اما دو مرتبه دست کم وزیر ارتباطات اظهارات گذشته‌اش را نقض و از طرح صیانت انتقاد کرد. او در آخرین اظهارات خود درباره طرح صیانت که خبرگزاری دولتی ایرنا آن را منتشر کرد، موضعی به نسبت میانه درباره طرح صیانت اتخاذ کرد و در شرایطی گفت «نسخه جدید طرح صیانت به واسطه تعامل دولت و مجلس بهبود یافته است البته این طرح هنوز مشکلاتی دارد که باید برطرف شود» که دبیر شورای عالی فضای مجازی به صراحت از طرح صیانت انتقاد کرده و خواستار کنار گذاشتن آن در مجلس شده بود. موضوعی که مرکز پژوهش‌های مجلس هم بر آن تاکید کرده و علاوه بر ذکر مغایرت‌های این طرح با قانون اساسی، تصویب آن را عاملی برای تشویق بیشتر مردم به مهاجرت دانسته بود.

ابوالحسن فیروزآبادی گفته است: «درست است که مجلس اختیار دارد اما قطعاً اگر نظام تنظیم مقرراتی قرار باشد در مجلس پیاده شود، باید طرح آن از سوی دولت ارائه شود. من اعتقاد دارم با توجه به مخالفت وسیع اجتماعی که چه درست و چه غلط با این طرح شده است، در مجموع صلاح نمی‌دانم که این طرح ادامه پیدا کند. بهتر است که دولت ورود کند. من معتقدم که نظام تنظیم مقررات فضای مجازی باید اصلاح شود و بزرگترین مسئله ما در کشور مسئله حکمرانی فضای مجازی است. این مساله نه تنها در ایران، بلکه در سطح بین الملل و نظامات جهانی نیز مطرح است. به نحوی که زمانی بزرگترین مساله غربی‌ها شکاف دیجیتالی در این حوزه بود اما امروز بحث حکمرانی مطرح است.»

غلامرضا نوری قزلجه، نماینده مجلس و از مخالفان طرح صیانت نیز از دیگر نمایندگانی بود که از مواضع دوگانه دولتی‌ها انتقاد کرد. او گفت: «دولت باید مشخص کند چه موضعی درباره طرح صیانت دارد. اینکه از یک سو شورای عالی فضای مجازی به این شکل از طرح صیانت حمایت می‌کند ولی وزیر ارتباطات گاهی این طرح را نقد می‌کند و گاهی آن را تایید می‌کند، نوعی موضع گیری غیر صادقانه به شمار می‌آید. به نظرم بهتر است که آقای رئیسی و وزیر ارتباطات صراحتا موضع دولت را اعلام کنند.کسی با قانون‌گذاری برای فضای مجازی مخالفتی ندارد مشروط بر آنکه آزادی‌های مردم و الزامات ورود به این حوزه به خصوص از دید اقتصادی تمام و کمال رعایت شود و افکار عمومی نیز نسبت به طرح تهیه شده قانع شده باشند در غیر این صورت هر طرحی محکوم به شکست خواهد بود.»

انتهای پیام