تسلیم شبکه آبرسانی اصفهان در برابر خشکسالی و فرونشست

بیان فردا | سال‌ها است که مشکلاتی چون فرونشست، کاهش ذخیره آب سد و کمبود آب شرب، روی دوش اصفهان سنگینی می‌کند. موضوعی که خشکسالی و کاهش شدید منابع آبی در استان اصفهان هر روز بر آن دامن زده و عرصه را بر شهروندان تنگ‌تر می‌کند. بر اساس اظهارات کارشناسان، با تداوم برداشت آب از دشت اصفهان- برخوار، دیر یا زود اصفهان تحت تأثیر فرونشست زمین قرار می‌گیرد که یکی از آثار آن آسیب رساندن به خطوط انتقال آب، فاضلاب، شبکه گاز و سوخت خواهد بود. گرچه این کارشناسان از مدت‌ها پیش نسبت به وضعیت پیش‌رونده این پدیده هشدار داده‌بودند، اما بخصوص طی چند سال اخیر با نمایان شدن ترک‌های بسیار بر سقف و دیواره‌های خانه مسکونی اصفهانی‌ها و حتی ریزش خیابان‌های شهر اصفهان، زنگ خطربه صدا درآمده است. خطری که از سوی دیگر با گرم شدن هوا و افزایش مصرف سرانه آب صدای آن را دوچندان می‌کند و خبر از بی‌آبی و افزایش دوباره آبرسانی سیار را نیز می‌دهد.

سخنگوی شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان با اشاره به اینکه شرکت آب و فاضلاب اصفهان قدیمی‌ترین شرکت آب و فاضلاب کشور است، گفت: استان اصفهان قدیمی‌ترین شبکه آب، فاضلاب و تأسیسات آب را دارد ودر حال حاضر ۹۸ شهر و ۹۴۹ روستا با جمعیت ۴ میلیون و ۸۵۸ هزار و ۳۰۲ نفر تحت پوشش طرح آبرسانی اصفهان بزرگ قرار دارد. به عبارتی صددرصد این جمعیت تحت پوشش خدمات‌رسانی این شرکت قرار دارند. همچنین 36 شهر و 5 روستا نیز از خدمات جمع‌آوری فاضلاب و دفع آن استفاده می‌کنند.

مهرداد خورسندی با بیان اینکه 3 تصفیه‌خانه باباشیخعلی، خوانسار و گلپایگان تأمین کننده منابع آبی این استان هستند، افزود: ظرفیت تولید تصفیه‌خانه باباشیخعلی 5/11 مترمکعب در ثانیه است که این میزان آب بین 58 شهر و 380 روستا در اصفهان بزرگ توزیع می‌شود.

وی با یادآوری اینکه ظرفیت اولین سامانه آبرسانی اصفهان بزرگ که در قالب تصفیه‌خانه باباشیخعلی بود در سال ۸۶ کامل شد و امکان بارگذاری ظرفیت جدید روی این سامانه وجود ندارد، اظهار داشت: از آن زمان باید سامانه جدیدی برای آبرسانی به این جمعیت ایجاد می‌شد که هنوز اتفاق نیفتاده است. همچنین بهره‌برداری از چاه‌های فلمن که در حاشیه زاینده‌رود قرار دارند وحدود ۴ مترمکعب آب اصفهان را تأمین می‌کردند و اولین تأمین کننده آب اصفهان بود، حدود دو سال است به علت خشک شدن این رود روشن نشده‌اند. ضمن اینکه وضعیت چاه‌های متفرقه سطح شهر نیزکه 50 درصد بود، خوب نیست بنابراین با احتساب چاه‌های باقی‌مانده جمعاً ۱۳ و نیم مترمکعب آب در طرح آبرسانی اصفهان بزرگ داریم. این در حالی است که با توجه به گرم شدن هوا میزان مصرف ساکنان اصفهان بین 17تا 18 متر مکعب در ثانیه خواهد بود که همین مشکل کمبود آب باعث شده است تا پس از 55 سال از گذشت عمر این سازمان از سال گذشته برای تأمین آب از شیوه آبرسانی سیار استفاده کنیم.

وی با اشاره به اینکه سال گذشته 5 هزارو 800 تانکر به شهرها و روستاهای اصفهان آبرسانی کردند، عنوان کرد: سال گذشته 5هزار و 800 تانکر بالغ بر 62 میلیون لیتر آب را بین شهرها و روستاهای اصفهان از جمله کلانشهر اصفهان، خمینی شهر، فلاورجان و....توزیع کردند که این رقم در 55 سال اخیر بی‌سابقه بوده است.

این مسئول با تأکید بر اینکه اصفهان در کل کشور کمترین پرت آب را دارد و به‌عنوان نخستین استانی که با انجام الگوی مصرف کمترین میزان هدر رفت آب را دارد، بیان کرد: میزان هدر رفت آب در اصفهان ۱۶ درصد است و جزو شهرهای سفید کشور محسوب می‌شود و این درحالی‌ است که سال ۸۶ این رقم حدود ۳۰ درصد بود، که با اصلاح شبکه و تله‌متری، تله کنترل، فرهنگ‌سازی و اقدامات فنی خوشبختانه شاهد کاهش مصرف آب و هدر رفت بوده‌ایم. همچنین سرانه مصرف خانگی در سال 1387 بالغ بر 189 لیتر در شبانه‌روز بوده که این رقم در سال 1398 به 157 لیتر برای هر نفر رسیده است که کمترین مصرف سرانه را در کشور نشان می‌دهد. اما در همین مقطع زمانی تعداد 400 هزار انشعاب اضافه شده که این رقم هم اکنون به یک میلیون و 400 انشعاب رسیده است ولی خوشبختانه با وجود افزایش انشعاب سرانه مصرف روند کاهشی داشته است. اما در زمان اوج شیوع بیماری کرونا مصرف سرانه آب 15 درصد افزایش پیدا کرد.

وی با تأکید بر اینکه در دهه 80 میزان هدررفت آب 28 درصد بود که در حال حاضر این رقم به 1/16 درصد رسیده که کمترین میزان هدررفت آب در کشور را نشان می‌دهد، تصریح کرد: این موضوع نشان‌دهنده اهمیت مدیریت و صرفه‌جویی مصرف آب در استان اصفهان است. وی به آبرسانی به‌صورت سیار در 300 روستا در طول سال اشاره و خاطرنشان کرد: این روستاها به خاطر شرایط جغرافیایی و غیردسترس بودن، در تمام سال به‌صورت سیار از خدمات آبرسانی بهره‌مند می‌شوند.

خورسندی به بهره‌مندی 36 شهر و 5 روستا در سطح استان از انشعابات شبکه فاضلاب اشاره و عنوان کرد: شبکه‌های فاضلاب بیش از 55 سال قدمت دارد که بخشی از این شبکه‌ها به خاطر فرسوده شدن باعث به‌وجود آمدن فروریزش شبکه‌های فاضلاب و تخریب آسفالت و زمین‌های شهری شده است که از جمله آن می‌توان به اتفاق اخیری که در خیابان حکیم نظام افتاده، اشاره کرد که باعث خالی و حفر شدن زمین شده بود.

وی با بیان اینکه اولین فروریزش در خیابان نظر و در سال 1383 اتفاق افتاده است، ادامه داد: در حال حاضر از 330 کیلومتر از مسافت تصویربرداری‌هایی صورت گرفته که باید بازسازی شود، اما با توجه به هزینه بالای آن و با احتساب اینکه هر کیلومتر بالغ بر 50 میلیاردتومان هزینه در بردارد، با کمبود اعتبار مواجه هستیم.

وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر 600 کیلومتر از شبکه‌های فاضلاب دارای فرسایش است، گفت: تاکنون 50 میلیون یورو از تخصیص اعتبار شورای عالی هماهنگی اقتصادی دریافت کرده‌ایم که با این مبلغ 10 کیلومتر از شبکه‌ها بازسازی شده که امیدواریم با اختصاص مجدد بودجه از این شورا و نیز اعتبارات دولتی بتوانیم روند فرسودگی شبکه‌های فاضلاب را برطرف کنیم تا شاهد فروریزش یا نشست زمین در مناطق مختلف اصفهان نباشیم.

گرم شدن هوا و آبرسانی سیار به 305 روستای اصفهان در سال‌جاری

سرپرست آبفای استان اصفهان نیز با تأکید بر در پیشرو بودن فصل گرما، گفت: با توجه به اینکه در فصل بهار هستیم و به روزهای گرم سال نزدیک می‌شویم و با توجه به خشکسالی چندین ساله، امسال برای دومین سال پی در پی مجبور به استفاده از شبکه آبرسانی به‌صورت سیار هستیم که به همین منظور 305 روستا در طول سال به این روش آبرسانی خواهند شد.

ناصر اکبری خشکسالی‌های مستمر و کاهش آبدهی منابع محلی را از جمله عوامل تأمین آب روستاها به‌صورت سیار اعلام کرد و افزود: از این تعداد فقط 195 روستا تحت پوشش شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان هستند اما این شرکت به لحاظ رسالت و مسئولیت اجتماعی که بر عهده دارد، آب شرب سالم و بهداشتی مردم ساکن در 110 روستای غیر تحت پوشش را نیز به‌صورت سیار تأمین می‌کند.

وی جمعیت تحت پوشش آبرسانی سیار در 305 روستای یاد شده را 38 هزار نفر اعلام کرد و اظهارداشت: ماهانه به طور میانگین با بهره‌گیری از 30 دستگاه تانکر بالغ بر25 هزار متر مکعب آب در این روستاها توزیع می‌شود.

این مسئول با اشاره به اینکه با افزایش دما به بیش از38 درجه سانتیگراد در ماه‌های مرداد و شهریور تعداد روستاهای تحت پوشش آبرسانی سیار به 356 روستا، تعداد تانکرهای آبرسان به 60 دستگاه و حجم آب توزیع شده به 38 هزار متر مکعب در ماه می‌رسد، بیان کرد: شهرستان نایین با 131، اردستان با 73، کوهپایه با 39، خور و بیابانک با 23، جرقویه با 21، بویین و میاندشت با 17، چادگان با 16، فریدن با 8، نطنز با 8، شاهین شهر و میمه با 7، تیران با 7، سمیرم با 3، شهرضا با 2 و براآن و کراج با یک روستا به ترتیب بیشترین روستاهای تحت پوشش آبرسانی سیار را به خود اختصاص داده‌اند.

سرپرست آبفای استان اصفهان، فاصله بسیار زیاد برخی از روستاها با تأسیسات آبرسانی و صعب العبور بودن مسیر دسترسی به آنها را یکی دیگر از موانع تأمین آب شرب پایدار در مناطق روستایی دانست و اظهار امیدواری کرد با اجرای طرح‌های مجتمع‌های آبرسانی روستایی در سال‌جاری، تعداد 20 تا30 روستا در شهرستان‌های نایین، اردستان، سمیرم و چادگان به شبکه آبرسانی پایدار وصل شوند.

ذخیره 35 درصد آبخوان، فرونشست زمین، آینده شوم برای نصف جهان

مدیرکل سازمان زمین شناسی استان اصفهان نیزدرباره فروریزش‌های اخیر در خیابان‌های مختلف اصفهان گفت: تا زمانی که از آبخوان دشت اصفهان- برخوار برداشت داشته باشیم بدون آنکه تغذیه‌ای صورت بگیرد همچنان با فرونشست‌های موضعی که اصطلاحاً به آن فروریزش می‌گویند، مواجه خواهیم بود.

رضا اسلامی با بیان اینکه در حال حاضر ما ۶۵ درصد منابع آبی آبخوان را مصرف کرده‌ایم، تأکید کرد: تنها ۳۵ درصد موجودی بانک آب این آبخوانی که در حال حاضرآب شرب جمعیت دو و نیم میلیون نفری شهر اصفهان بدان وابسته شده است، باقی مانده که هر چه به عمق برویم از کیفیت آن نیز کاسته خواهد شد و نه تنها برای کشاورزی بلکه برای شرب نیز مناسب نخواهد بود.

مدیرکل سازمان زمین شناسی استان اصفهان با تأکید بر اینکه دشت اصفهان برخوار در حال فرونشست است، اظهار داشت: آخرین نرخ سالانه فرونشست زمین در سال ۱۴۰۰ که توسط ابزار دقیق به‌دست آمده بیشینه نرخ را ۱۸۵ میلیمتر در مناطق شمالی اصفهان محاسبه کرده است.یکی از اثرات فرونشست آسیب رساندن به خطوط انتقال آب، فاضلاب، گاز، سوخت و هر آنچه که در زیر دشتی که تحت تأثیر فرونشست باشد، است.

وی با اعتقاد بر اینکه به علت اختلاف تنشی که در این دشت وجود دارد بدین معنا که مناطق شمالی اصفهان به‌دلیل ضخامت زیاد آبرفت ریزدانه نشست بیشتری می‌کند و مناطق جنوبی به‌دلیل ضخامت کم آبرفت که در این مناطق عموماً بین ۳۰ تا ۴۰ متر است و عمده آن نیز رسوبات دانه درشت که معمولاً نشست در آنها بسیار کم است، کششی به وجود می‌آید و این خطوط از محل اتصالات‌شان که نقاط ضعف آن است، گسیخته می‌شوند.

اسلامی با اشاره به فروریزش زمین در خیابان‌های نظر و شیخ صدوق اصفهان، یادآور شد: چند سال پیش در همین محدوده در تقاطع نظر و شیخ صدوق نیز شاهد فروریزش این چنینی بودیم که در آن زمان شاید تعداد این اتفاقات در سال از تعداد انگشتان دست فراتر نمی‌رفت، اما وقوع چندین حادثه فروریزش که عدد آنها از تعداد انگشتان دست در حال بیشتر شدن است، جای تأمل بیشتری دارد و نمی‌توان تمام این اتفاقات را به پوسیدگی خطوط انتقال آب یا گازهای فاضلاب نسبت داد به نوعی که گویی زیر شهر اصفهان لوله‌کشی شده باشد و هر آن با آسیب این خطوط ما شاهد فروریزش‌ها باشیم.

وی ادامه داد: با حفظ جریان زاینده‌رود لایه شن درشت دانه میانی که ضخامت متوسط آن در حدود 20 متر است، آبگیری می‌کند که آبگیری کامل آن ممکن است چندین سال به طول بینجامد از طرفی با عدم برداشت آب از آبخوان، ذخیره آب ۳۵ درصدی آن برای آیندگان حفظ خواهد شد.

انتهای پیام

منبع: ایران