افزایش احتمال وقوع موج گرمایی و سرمایی در تهران بیشتر از ونکوور

ساناز مقیم امروز در نشست ترویج علم و تغییر اقلیم که به مناسبت هفته ترویج علم در مرکز تحقیقات سیاست‌های علمی کشور برگزار شد، به مفهوم تغییر اقلیم پرداخت و اظهار کرد: مفهوم تغییر اقلیم در طولانی مدت به معنای افزایش نور دریافتی خورشید به زمین است که پیامدهای مختلفی دارد و یکی از پیامدهای آن بروز دوره‌های گرمایی و سرمایی است که تا سال ۲۰۰۰ هم داشتیم.

وی ادامه داد: ولی تا سال ۲۰۰۰ دوره گرمایی در اندازه معمول بود، ولی از آن به بعد افزایش یافته است.

مقیم، یادآور شد: افزایش دما در تابستان که در ژوئیه سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۳ بیشترین دمای جهانی را شاهد بودیم، شاخص دیگر در تغییر اقلیم، میزان و نوع بارندگی است که این شاخص همه جا به شکل یکنواخت کاهش یا افزایش ناگهانی نیافته است.

دانشیار دانشکده مهندس عمران دانشگاه صنعتی شریف افزود: تغییر اقلیم همچنین به معنای هر فعالیتی است که بشر انجام دهد و موجب افزایش انتشار گاز گلخانه‌ای شود. زیرا تغییرات روی سطح زمین، روی انرژی خورشید که جذب زمین می‌شود، اثر مستقیم دارد.

مقیم تاکید کرد: مطالعات نشان می‌دهد به ازای هر یک درجه گرم شدن، بارندگی افزایش نیافته و در بعضی مناطق زمین کاهش هم داشته‌ایم. ضمن اینکه نوع بارندگی عوض شده، پیش از این شبیه برف و یخ بود، ولی اکنون به شکل باران است، این دو تغییر؛ یعنی افزایش دما و افزایش و کاهش بارندگی و نوع بارندگی به شکل مستقیم موجب بروز پیامدهایی مانند طوفان، بادهای شدید، سیل و خشکسالی می‌شود که تاثیرات زیاد و محسوسی در حوزه‌های مختلف دارد.

مقیم در ادامه به مخاطرات تغییر اقلیم اشاره کرد و گفت: بروز امواج گرمایی، امواج سرمایی، ذوب شدن یخ‌ها، خشکسالی، جنگل‌زدایی، باران‌های موسمی و تبعات آن از جمله مخاطرات تغییر اقلیم است.

وی با تشریح این مخاطرات، گفت: جنگل‌زدایی در مناطق آمازون و زیرصحرا (ساهارا) همچنین وقوع باران‌های موسمی هند که ایران به شدت متاثر از آن است و باعث سیلاب می‌شود، مخاطراتی است که بیشتر شاهد آن بوده‌ایم.

وی تاکید کرد: اگر نتوانیم افزایش درجه حرارت را کنترل کنیم، هر ۲ درجه افزایش در طول ۱۰ سال می‌تواند موجب نابودی ۲۰ تا ۳۰ درصد گونه‌های زیستی شود. همچنین در ایران از بین رفتن جزیره‌های مرجانی در جنوب کشور، فرسایش خاک و وقوع طوفان‌های شن، رانش و فرونشست زمین از این مخاطرات است.

استاد دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به اهمیت بروز امواج گرمایی و سرمایی در این تغییر اقلیم، گفت: امواج گرمایی افزایش درجه حرارت بالاتر از حد آستانه طی ۳ تا ۵ روز است که برآورد می‌شود بروز امواج گرمایی حدود یک چهارم جمعیت زمین را در تابستان تحت تاثیر قرار داده و ارتباط مستقیم با مرگ و میر مردم دارد. هر چه در کلان‌شهرها ساختمان‌ها متمرکزتر باشند، باعث می‌شود گرما در ناحیه شهری بیشتر باشد و جزایر گرمایی شکل بگیرد.

وی در ادامه به چهار عامل آمار، روش، داده‌های آماری و شاخص‌ها برای سنجش احتمال وقوع امواج گرمایی اشاره کرد و گفت: برای مقایسه تهران با دیگر شهرهای جهان، داده‌های ۲ ایستگاه هواشناسی در تهران (مهرآباد و شمیران) و ۲ ایستگاه در شهر ونکوور را بررسی و مقایسه کردیم و در نتیجه متوجه شدیم احتمال وقوع موج گرمایی و موج سرمایی در تهران از ونکوور بیشتر است. همچنین در تهران در بسیاری مناطق بروز گرما را داریم، احتمال وقوع موج گرما در شمیران بیشتر و در ونکوور در قسمت‌های جنوبی احتمال بروز آن بیشتر است‌.

استاد دانشگاه صنعتی شریف از این مطالعه موردی نتیجه گرفت: اگر تحلیل کامل و معتبری در زمینه تغییر اقلیم داشته باشیم که همه احتمالات را در نظر بگیرد، مناطق تحت ریسک را بشناسیم و اولویت‌های خود را برای بهبود وضعیت این مناطق قرار دهیم، می‌ توانیم به راهکاری برای حل این مساله برسیم.

مقیم، سه عامل مهم در حوزه مقابله با تغییر اقلیم را برشمرد و گفت: آسیب‌پذیری، تاب ‌آوری و پایداری مهم است. تاب‌آوری به این معنا که بتوانیم خطر را تحمل کرده و به حالت قبلی برگردیم. همچنین باید وضعیت ایران را با کشورهای مختلف مشابه و متفاوت بررسی کنیم و از این مقایسه به راه حل برسیم.