۳قرن آلودگی

بیان فردا | آلودگی هوا یکی از بدترین انواع اپیدمی در جهان است که سالانه حداقل جان 7 میلیون نفر را می‌گیرد. بودن مداوم در معرض محیط‌های آلوده به طور قابل ملاحظه‌ای خطر بروز مشکلات سلامتی و مرگ زودرس را بیشتر می‌کند. همانطور که رئیس سازمان جهانی بهداشت توصیف می‌کند این «فوریت خاموش سلامت عمومی» باید قبل از اینکه غیر قابل بازگشت شود، به آن رسیدگی شود. سایت زمین نگاهی به تاریخچه آلودگی هوا انداخته تا به درک این شرایط تراژیک و حل آن کمک کند.

سال‌های 1820 تا 1840 برای بریتانیا و دیگر کشورهای اروپایی به همراه آمریکا سرآغاز دوران گذار به فرایندهای جدید تولید کالا است که به انقلاب صنعتی شناخته می‌شود. این فرآیندها شامل پیدایش سیستم مکانیزه کارخانه‌ها بود که جایگزین روش‌های تولید دستی، تولید مواد شیمیایی، آهن و همچنین افزایش مصرف نیروی آب و بخار شدند و در تمام آنها نیاز به برداشت بیشتر از منابع طبیعی مانند زغال‌سنگ و آهن وجود دارد.

صنعتی شدن تبعات بسیار شگفتی برای محیط زیست داشته که اولین و بیشتر آن کیفیت هوا در مناطق شهری در حال توسعه رخ داده است. توسعه کارخانجات و افزایش مصرف و اشتعال زغال‌سنگ منجر به افزایش شدید انتشار آلاینده‌ها شده و شدت آن را به سطح بی‌سابقه‌ای رسانده است. از طرف دیگر رشد جمعیت نیز بر این روند تاثیر داشته، به طوری که خانوارها با سوزاندن زغال‌سنگ برای گرما و آشپزی میزان آلودگی داخلی را به طور قابل توجهی افزایش دادند. آلودگی ابتدا در شهرها بیشتر شد اما بعد به کشورهای دیگر سرایت کرد. با آغاز تجارت جهانی، آلودگی هوا به مشکلی بزرگتر و یکی از بدترین تبعات رشد صنعتی در سراسر جهان تبدیل شد.

قرن بیستم؛ آغاز آلودگی

تا دهه 80 میلادی بیشترین عوامل بررسی شده محیط زیستی به کاهش کیفیت هوا مربوط می‌شد که چگونه آلودگی هوا روی باران، اکوسیستم و لایه ازن تاثیر می‌گذارد.

دسامبر 1952، شدیدترین آلودگی هوا در تاریخ لندن اتفاق افتاد: مه‌دود بزرگ لندن که 4 روز ادامه داشت. پایتخت انگلستان در لایه ضخیمی از دود مرگبار فرو رفت که بیشتر به آلودگی‌های ایجاد شده بر اثر اشتعال زغال‌سنگ برمی‌گشت. 12 هزار نفر دچار مرگ زودرس شدند. 4هزار نفر جان خود را از دست دادند و صدها هزار نفر به بیماری دچار شدند. چهار سال پس از آن قانون هوای پاک به تصویب رسید؛ اقدامی مهم برای جلوگیری از آلودگی ناشی از فعالیت‌های صنعتی.

نخستین باران اسیدی

اولین بار در دهه 60 میلادی باران اسیدی در آمریکای شمالی اتفاق افتاد و به بزرگترین تبعات مستقیم آلودگی هوا تبدیل شد. بین دهه 60 تا 70 این فاجعه به یکی از بزرگترین مشکلات محیط زیستی اروپا و آمریکای شمالی تبدیل شد. دانشمندان ارتباط مستقیمی بین باران اسیدی و آلاینده‌هایی مانند سولفور و اکسید نیتروژن از نیروگاه‌هایی پیدا کردند که از دیگر کشورهای آلوده‌کننده سفر کرده بودند. اثرات باران اسیدی باعث شد تا بسیاری از کشورها برای کاهش میزان آلودگی هوا اقداماتی انجام دهند و قوانینی وضع کنند.

جنگل‌زدایی و اوتروفیکاسیون اکوسیستم‌ها

اوتروفیکاسیون زمانی رخ می‌دهد که محیط‌های آبی بیش از حد با مواد طبیعی یا مصنوعی آغشته شوند. دهه 80 میلادی اثرات آلودگی هوا مشهودتر شد. کارشناسان متوجه از بین رفتن جنگل‌ها در سراسر کشورهای اروپایی به ویژه در جمهوری چک، لهستان و آلمان شدند. دانشمندان نسبت به کاهش سلامت جنگل‌ها ابراز نگرانی کردند و ارتباط میان کیفیت هوا و جنگل‌زدایی را کشف کردند.

ازن در سطح کره زمین

نیمه دوم قرن بیستم گاز بسیار آلوده‌کننده دیگری دومین عامل آلاینده کشف و شناخته شد. ازن سطح کره زمین دو آلاینده اصلی تولید می‌کند: اکسید نیتروژن و ترکیبات آلی فرار که بالای سطح کره زمین جمع می‌شوند و برای سلامت انسان بسیار مضرند. ازن به سرعت عامل مرگ و میر زودتر، رنجی از مشکلات سلامتی و بیماری‌های تنفسی شناخته شد که بر اکوسیستم و پوشش گیاهی از جمله جنگل‌ها تاثیر داشت.

روی آوردن به چین و اقیانوسیه

بعد از شناسایی خطرات آلودگی هوا برای انسان و محیط زیست، اروپا و آمریکای شمالی-کشورهایی که بیشترین تاثیر از این فاجعه را در طول قرن بیستم دیده‌اند- اقدامات مهمی را برای کنترل و کاهش سولفور و اکسید نیتروژن انجام دادند. در عین حال، دیگر کشورهای دنیا درگیر انقلاب صنعتی داخلی خود بودند.

تا دهه 70 میلادی، آسیا یکی از فقیرترین قاره‌های جهان بود. با این حال نیمه دوم قرن بیستم شاهد بزرگترین تحولات اقتصادی در این قاره بود که در نتیجه آن برخی از کشورهای آسیایی به پیشروترین اقتصادهای جهانی تبدیل شدند. امروزه کل قاره آسیا 40 درصد اقتصاد جهانی را تشکیل می‌دهد. در 25 سال گذشته، رشد اقتصادی سریع و بی‌سابقه در این قاره سالانه 6 درصد بوده و رشد جمعیت، پیدایش کلان‌شهرها و رشد اقتصادی آنها را به دنبال داشت که باعث شد مصرف نفت و زغال‌سنگ بیشتر شود تا جایی که به بزرگترین منبع تامین سوخت در این مناطق تبدیل شوند. در هند و پاکستان صنعتی شدن و توسعه شهرها به سرعت رخ داد که در نهایت به بدترین کشورها از جهت کیفیت هوا تبدیل شدند.

آلودگی هوای امروز

به گفته سازمان جهانی بهداشت، 91 درصد جمعیت جهان هم‌اکنون در مناطقی زندگی می‌کنند که سطح آلودگی هوا از سقف معیارهای این سازمان گذشته است. برخلاف قرن بیستم، بدترین کیفیت هوا در دنیا متعلق به کشورهای در حال توسعه آفریقایی، آمریکای جنوبی و جنوب شرق آسیا است. دلایل بسیاری برای آن وجود دارد. اول اینکه کشورهای در حال توسعه منابع غنی از سوخت‌های فسیلی و نیروگاه‌های زغال‌سنگی هستند. آنها همچنین به سوخت‌های جامد وابسته‌اند که دلیل اصلی آلودگی هوای داخلی شدید است؛ چوب، ضایعات محصولات کشاورزی، زغال و زغال‌سنگ و نفت سفید که برای مصارف آشپزی، گرمایش و نورپردازی به کار می‌روند.

چشم‌انداز آینده

تاریخچه آلودگی هوا برای درک مشکلات شدید محیط زیست در دنیای مدرن کمک می‌کند. در حالی که تاریخ نشان می‌دهد کشورها برای کنترل پخش شدن مواد شیمیایی که باعث آلودگی هوا می‌شود، چه اقداماتی انجام داده‌اند که کافی نبوده. شهرهای مدرن همچنان به فرآیندهای آلوده‌کننده وابسته‌اند و آلودگی هوا همچنان به مشکلی که روزگاری در گذشته وجود داشت، تبدیل نشده. در حالی که جهان برای جلوگیری از نابودی تلاش می‌کند باید تصمیمات جدی‌تری مانند بسته شدن نیروگاه‌های آلوده‌کننده گرفته شود و وابستگی به سوخت‌های فسیلی کاهش یابد تا جهان کاملا به انرژی‌های تجدیدپذیر وابسته شود. این همچنین بدان معناست که حمل و نقل باید پاک‌تر شود. ماشین‌های برقی، توسعه صنعت و مدیریت ضایعات در شهرها،‌ سبزتر شدن ساختمان‌ها و سازه‌ها و استفاده از انرژی‌های سبز می‌توانند از نابودی جهان جلوگیری کنند.

انتهای پیام