۳ درد بی درمان در صنعت سلامت

بیان فردا | «با هر جور نخ جراحی می‌شود کار را پیش برد، اما خدمات پزشکی فقط به تفاوت کیفیت نخ جراحی خلاصه نمی‌شود. امروز، به دلیل گرانی قیمت ارز، با مشکل جدی بابت دسترسی به اقلام و تجهیزات در حوزه درمان مواجهیم.» این را علی جعفریان استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس بخش پیوند کبد بیمارستان امام خمینی گفته و تاکید کرده: «به طب منسوخ پر از مرگ‌ و میر بازگشتیم»

جعفریان در حاشیه نمایشگاه تجهیزات پزشکی و مواد اولیه دارو گفته است که با نوسانات ارز علاوه بر بی‌پولی بیمارستان‌ها و ناتوانی در خرید تجهیزات پزشکی، پزشکان نیز دیگر حتی قادر به شرکت در کنگره‌های بین‌المللی و یادگیری تجربیات جامعه پزشکی دنیا نیستند و این اتفاق، یک معادل نگران‌کننده دارد؛ پسرفت و درجا زدن.

تحلیلگران بر این باورند که مشکلات نظام سلامت و درمان محدود به یکی، دو مورد نیست و در کنار فرسودگی تجهیزات و عقب ماندن پزشکان ایرانی از تجربیات روز پزشکی دنیا باید به مهاجرت پزشکان و پرستاران، کمبود دارو و افت همه‌جانبه خدمات اشاره کرد.

دردِ اول؛ مهاجرت!

اوایل خرداد ماه ۱۴۰۲ گزارش‌هایی از مهاجرت گسترده پزشکان منتشر شد. در آن گزارش آمده بود: طی ۲ سال گذشته ۱۰ هزار نفر از جامعه پزشکی کشور برای مهاجرت اقدام کرده‌اند که گفته می‌شود ۳ هزار نفر از این تعداد پزشک بوده‌اند.

رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران نیز خبر داده است: «پزشکان درگیر مشکلات متعدد مالی هستند. آن‌ها مجبور به داشتن شغل‌های دوم و سوم و شغل‌هایی غیر از پزشکی شده‌اند». ایرج خسرونیا، گفته است: «تعدادی از پزشکان شغل طبابت را رها کرده و به مشاغل دیگر رو آورده‌اند؛ برخی از آن‌ها بساز و بفروش شده‌اند، بعضی از آنان مطب‌های خود را به آرایشگاه و کافی‌شاپ تبدیل کرده‌اند و حتی برخی به مسافرکشی و دلارفروشی رو آورده‌اند!»

رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز اعلام کرده: «خیلی از استان‌ها با کمبود شدید پزشک به خصوص کمبود جراح مواجه‌اند و کشور‌های اروپایی، آمریکا، کانادا، استرالیا و کشور‌های حاشیه خلیج فارس به سادگی و بدون هیچ گونه سختگیری پزشکان ایرانی را جذب می‌کنند.»

دردِ دوم؛ کمبود دارو!

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس در جلسه علنی روز بیست و نهم خرداد، گفت: «دارو در گمرک دپو شده و اقلام پزشکی به دست مردم نمی‌رسد.» این سخنان قالیباف به تکذیب‌های مکرر مسئولان درباره کمبود دارو پایان داد.

قالیباف در حالی دپوی دارو در گمرک را تایید کرد که به گفته برخی مسئولان مشکلات این حوزه به دلیل تحریم‌ها رخ داده و نمی‌توان به میزان لازم دارو تهیه کرد. سلمان اسحاقی، نماینده مجلس بر عملکرد دستگاه اجرایی خرده گرفته و با اعلام اینکه به رغم وعده‌های فراوان مقامات دولتی، بحران دارو ادامه دارد، گفته است: «اکنون نوبت به کمبود و افزایش بی‌رویه قیمت تجهیزات پزشکی رسیده است.»

از سوی دیگر، علی بابایی کارنامی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز گفته است: «بیماران پیوندی، هموفیلی و بیماران خاص در تامین دارو با مشکل مواجه‌اند. جلوی واردات دارو‌های خارجی را گرفتیم تا دارو در داخل تولید شود، اما از طرف شرکت‌های داخلی حمایت نمی‌شود.»

شرکت‌های داخلی داروسازی نیز مشکلات خودشان را مطرح می‌کنند. مرتضی خیرآبادی، عضو سندیکای صاحبان صنایع دارو‌های انسانی در جلسه مرکز پژوهش‌های مجلس، بیان داشته: «ترکیه در حال تلاش برای انتقال کارخانه‌های داروسازی ما به کشور خودش است و تا به امروز چند کارخانه داروسازی ما را به‌صورت کامل به ترکیه منتقل کرده است.»

همایون سامه‌یح، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به روزنامه هم‌میهن گفته است که  ۷۰۰ هزار میلیارد تومان بودجه مصوب کفاف نیاز‌ها را نمی‌دهد. به گفته او مشکل موجود، اختصاص ارز، عوارض گمرکی و در اختیار قرار ندادن وام‌های بانکی است. در کنار همه این‌ها تعرفه‌هایی که از سوی شورای سیاست‌گذاری قیمت دارو تعیین می‌شود، با واقعیت همخوانی ندارد. به همین دلیل هم واردات دارو کم شده و هم انگیزه تولیدکننده.

دردِ سوم؛ کمبود و فرسودگی تجهیزات پزشکی

در ادامه بحران‌های نظام درمان و پزشکی، اکنون بسیاری از بیمارستان‌ها با مشکل کمبود و فرسودگی تجهیزات پزشکی نیز روبه رو شده‌اند. بسیاری حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از سال گذشته را دلیل این مسئله عنوان می‌کنند. به گفته فعالان حوزه تجهیزات پزشکی قیمت برخی تجهیزات مخصوص جراحی، از سال گذشته تا امروز چهار برابر شده است و تهیه آن در توان بسیاری از بیمارستان‌های خصوصی و دولتی نیست.

رئیس بخش پیوند بیمارستان امام خمینی به روزنامه اعتماد گفته است: «امروز اگر دستگاه ام‌آر‌ای یک بیمارستان، خراب شود، امکان خرید دستگاه جدید تقریبا غیرممکن است. تا امروز، دارو و تجهیزات پزشکی از یارانه ارزی استفاده می‌کرد و حسن آن این بود که بار هزینه‌های درمانی به مردم تحمیل نمی‌شد. اما حالا با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و جایگزینی با ارز نیمایی، چون مابه‌التفاوت قیمت‌ها هم توسط سازمان‌های بیمه‌گر جبران نمی‌شود، حتما با افت کیفیت خدمات پزشکی مواجه می‌شویم.»

احمد میر؛ جراح و رییس هیات‌مدیره بیمارستان جم در گفتگو با اعتماد گفته است: «با افزایش قیمت ارز با دشواری‌های بی‌شمار در تامین دارو و تجهیزات مواجه شده‌ایم و بسیاری از عمل‌های جراحی را به سختی انجام می‌دهیم. با ادامه گرانی قیمت تجهیزات پزشکی و بی‌پولی بیمارستان‌ها برای به‌روزرسانی زیرساخت‌ها، باید منتظر افت شدید کیفیت خدمات درمانی بود. با وضعیتی که امروز از توان مالی بیمارستان‌های دولتی و خصوصی شاهدیم، نمی‌توان انکار کرد که کیفیت خدمات درمانی در تمام بیمارستان‌ها رو به کاهش است علاوه بر این بیمارستان‌های خصوصی نیز در خطر ورشکستگی قرار گرفته‌اند.»

علی جعفریان، رییس بخش پیوند کبد بیمارستان امام خمینی به قطع ارتباطات جامعه پزشکی ایران با جهان اشاره کرده و گفته است: «طی سال‌های اخیر، به دنبال گرانی قیمت ارز و دشواری دریافت ویزا، حضور اعضای هیات علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی در کنگره‌ها و مجامع جهانی تقریبا غیر ممکن شده، چون دانشگاه‌ها دیگر پولی برای پرداخت هزینه‌های بسیار گران مشارکت‌های بین‌المللی ندارند و اعطای فرصت‌های مطالعاتی با هزینه دانشگاه‌ها هم به کمترین میزان رسیده است و نتیجه این وضعیت، از دست رفتن ارتباطات علمی و توقف به‌روزرسانی دانش و خدمات پزشکی خواهد بود.»

 ۲۰ فروردین امسال، رییس کل نظام پزشکی نامه‌ای برای رئیس جمهور فرستاد و در آن نامه درباره تبعات حذف ارز ترجیحی دارو و تجهیزات پزشکی از قانون بودجه سال جدید هشدار داد. مهم‌ترین هشدار محمدرییس‌زاده در این نامه، افزایش ناگزیر قیمت تجهیزات پزشکی و رشد کمرشکن هزینه‌های درمانی برای مردم بود. در نامه ذکر شده بود که با حذف ارز ترجیحی دارو، برخی اقلام مصرفی در بخش بیمارستانی و اتاق‌های جراحی، حداقل ۱۰ برابر گرانتر تمام خواهد شد.

حالا رییس یک بیمارستان خصوصی در غرب تهران از کاهش ایمنی بیمارستان‌های دولتی و خصوصی به دلیل ناتوانی از تامین هزینه بهسازی خبر داده است و کوروش شمیمی، رییس انجمن بیمارستان‌های خصوصی، اعلام کرده که طی یک‌سال اخیر و بعد از حذف ارز ترجیحی، یک بیمارستان در پایتخت با اعلام ورشکستگی تعطیل شده و چند بیمارستان هم در آستانه  ورشکستگی و فروش اموال هستند.