علی مطهری؛ مدافع سرسخت حجاب اجباری

بیان فردا | علی مطهری پسر بزرگ شهید مطهری از نظریه‌پردازان نظام جمهوری اسلامی است که با ورود به مجلس هشتم در جامعه شهرت یافت. این چهره که در کنار فعالیت سیاسی کنشگری فرهنگی را هم جدی می‌گیرد، با وجود نظرات اصلاح طلبانه و مردم‌سالارانه در حوزه سیاسی، درباره مسائل فرهنگی به خصوص دیدگاه‌هایی که درباره موضوع‌های مربوط به زنان، نگاهی سنتی و نزدیک به اصولگرایان دارد که این دوگانگی علی مطهری را به چهره‌ای متمایز تبدیل کرده است.

بیوگرافی علی مطهری

علی مطهری سومین فرزند مرتضی مطهری و اعظم (عالیه) در ششمین روز از بهمن ۱۳۳۶ در خیابان ری تهران دنیا آمد. او در ۲۵ سالگی با نرگس انصاری ازدواج کرد که حاصل این زندگی مشترک چهار فرزند است. مطهری داستان ازدواجش را اینطور روایت کره است: «وقتی ازدواج کردیم ایشان ۱۶ سال شان بود و ۸ سال با من اختلاف سنی داشتند، ما در ۱۱ دی سال ۶۰ عقد کردیم و ۶ مرداد ۶۲ زندگی مشترکمان را آغاز کردیم. در حال حاضر ایشان فوق لیسانس حقوق هستند، ولی شاغل نیستند، چهار فرزند به نام‌های مرتضی، رضا، لیلا و رضا داریم. مطهری همچنین برادرِ همسر علی لاریجانی است. او درباره این نسبت فامیلی گفته است: «خواهرم فریده خانم همسر آقای لاریجانی هستند. ایشان فرزند آیت الله میرزا هاشم آملی لاریجانی مرجع تقلید بودند. روابطی بین پدر ما و مرحوم آملی وجود داشت و این ازدواج اقدامی بود که در زمان حیات پدرم انجام شد.»

تحصیلات علی مطهری

علی مطهری در سال ۱۳۵۵ تحصیلات متوسطه خود را در دبیرستان علوی به پایان رساند و در رشته مهندسی مکانیک دانشکده فنی دانشگاه تبریز پذیرفته شد. پس از شهادت پدر در اردیبهشت ۱۳۵۸، خود را به دانشگاه علم و صنعت منتقل کرد و چندی در این دانشگاه به تحصیل ادامه داد.

علی مطهری، با وجود آن‌که بیش از نیمی از واحد‌های کارشناسی مهندسی مکانیک را گذرانده بود، با انتقال به دانشکده الهیات دانشگاه تهران، تغییر رشته داد و تحصیلات خود را تا اخذ درجه دکتری در رشته فلسفه و کلام اسلامی ادامه داد. پس از شهادت پدر، مسئولیت تدوین و تنظیم آثار چاپ نشده و به طورکلی نظارت بر نشر آثار وی را به عهده گرفت. مدیریت علمی انتشارات صدرا(مرکز نشر آثار مطهری) وعضویت در هیئت مدیره «بنیاد علمی فرهنگی استاد شهید مطهری» از دیگر مسئولیت‌های علی مطهری است. او همچنین در سال‌های آغازین فعالیت سابقه کار در رادیو را دارد.

ورود علی مطهری به سیاست در مجلس هشتم

تا سال ۱۳۸۶ و قبل از برگزاری انتخابات مجلس هشتم، علی مطهری برای عامه مردم چهره‌ای ناشناخته بود. تا اینکه تصمیم گرفت، در انتخابات شرکت کند. صلاحیت او که در آن روز‌ها یکی از سرسخت‌ترین مخالفان اصلاح طلبی و اصلاح طلبان بود، رد شد. اما چهره‌های شاخص اصولگرایان حضورش در لیست انتخاباتی شان را غنیمت می‌دانستند، با رایزنی مجوز حضور مطهری در انتخابات را گرفتند که در نهایت با ۵۷۱ هزار و ۷۱ رای برای اولین بار ردای نمایندگی مجلس را بر تن کرد. با این توضیح که تلاشش برای استیضاح مرحوم کردان که مدرک دانشگاهی‌اش جعلی بود، همچنین نطقی که در جلسه استیضاح کرد، روز خاص علی مطهری در دوره هشتم مجلس بود. 

علی مطهری در اسفند سال ۹۰ که ماه‌های آخر مجلس هشتم سپری می‌شد، در مناظره‌ای با حمید رسایی اظهاراتی داشت که خیلی سر و صدا به پا کرد. او در این مناظره اعلام کرد، تعداد کشته‌شدگان تظاهرات اعتراضی در روز ۳۰ خرداد ۱۳۸۸ (یک روز پس از برگزاری نماز جمعه به امامت رهبر انقلاب) بیش از ۶۰ نفر بوده‌است. وی چند روز پیش از این مناظره، از دانشجویان بسیجی تجمع‌کننده در مقابل مجلس، با عنوان «ساندیس‌خور» یاد کرده بود. اصولاً اقدامات مختلف او بود که باعث می‌شد علیرغم اینکه بارها در مصاحبه‌ها خود را یک اصولگرا معرفی کرده است اما خیلی‌ها مشی سیاسی او را نزدیک به اصلاح‌طلبان بدانند. 

همچنین علی مطهری در آخرین نطق خود در هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی از وضعیت فرهنگی موجود در جامعه و دخالت سپاه در انتخابات مجلس انتقاد کرد که این نطق واکنش‌های فراوانی را به همراه داشت تا جایی که احتمال شکایت سپاه از وی نیز شنیده شد که البته این موضوع مشمول زمان شد و برای مطهری مشکلی پیش نیاورد.

غوغای علی مطهری در مجلس درباره ساپورت

یک دوره حضور در مجلس کافی بود تا علی مطهری به یکی از سیاسیون شناخته شده تبدیل شود. به ویژه اینکه بخشی از این شهرت به دلیل پدرش طبیعی می‌نمود. با این توضیح که او به دلیل مواضع تندی که درباره حوادث سال ۸۸ داشت، در لیست اصولگرایان قرار نگرفت تا لیستی مستقل به نام «صدای ملت» را معرفی کند. از این لیست که با حضور افرادی، چون علی عباسپور و حمیدرضا کاتوزیان و... تشکیل شده بود، فقط علی مطهری با ۴۴۶، ۱۵۸ رای در رده نهم ایستاد و به دور دوم راه یافت که این بار هم بعد از بیژن نوباوه، اسماعیل کوثری و احمد توکلی چهارم شد و در دومین دوره نمایندگی، نماینده مردم تهران در مجلس نهم شد. با این توضیح که این بار هم مواضع تندی گرفت که یکی از آن‌ها نطقش در سالگرد ۹ دی از قوه قضاییه به دلیل احکام سختگیرانه زندانیان سیاسی سال ۸۸ انتقاد کرد و گفت: «قوه قضاییه بعد از چهار سال تکلیف معاون اول رییس‌جمهور سابق را در پرونده بیمه ایران مشخص نکرده است.» نطقی که اعلام جرم دادستانی علیه مطهری را به دنبال داشت و البته این بارهم برای او مشکلی پیش نیامد.

در سومین روز از تابستان ۱۳۹۳ که به دلیل گرما زنان پوششی راحت انتخاب می‌کنند، تصاویری از زنان ساپورت پوش با حضورعبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور از مانیتور‌های صحن مجلس به درخواست علی مطهری نمایش داده شد که این اقدام وی حاشیه‌های زیادی به وجود آورد.

سومین حاشیه مطهری در مجلس نهم روز ۲۹ مرداد در نطق پیش از دستور با تکرار دوباره مواضعش درباره وقایع سال ۸۸ و لزوم محاکمه همزمان احمدی نژاد، میرحسین موسوی و کروبی موجب به هم ریختگی صحن بهارستان شد. به طوریکه نمایندگان علیه مطهری ضمن دادن شعار «مرگ بر منافق» و «مرگ بر فتنه‌گر» به محل نطق رفته و سعی کردند مطهری را به پایین بکشند. در این میان علی اکبر ابوترابی فرد که در غیاب لاریجانی رئیس جلسه بود، سعی زیادی در پایان دادن به قائله کرد، اما موفق نشد. به طوریکه حتی بعد از اعلام تنفس درگیری‌ها بین مطهری و برخی نمایندگان ادامه داشت.

یکی دیگر از حاشیه‌های این دوره برای مطهری به استراق سمع از دفترش مربوط می‌شود. به طوریکه صبح روز سه‌شنبه ۱۸ تیر ۱۳۹۲ مسئول دفتر مطهری متوجه تغییراتی در دفتر از جمله در پنجره کولر می‌شود. به همین خاطر پنجره را باز و کشف می‌کند که پشت کانال کولر، دستگاه‌های مختلف استراق‌سمع و دوربین فیلمبرداری نصب شده است؛ بنابراین علی مطهری از ورود مخفیانه افرادی از یک نهاد اطلاعاتی به دفتر کارش خبر داد که شبانه دوربین و تجهیزات استراق سمع را در اتاق او جاسازی کرده بودند. مدتی بعد، مطهری از حیدر مصلحی، وزیر اطلاعات دولت دهم ایران، به سبب این نفوذ که به اعتقاد مطهری توسط نیرو‌های تحت امر وی انجام شده‌است، انتقاد کرد.

ائتلاف علی مطهری با اصلاح طلبان

علی مطهری که در سال ۱۳۸۶ با قرار گرفتن در لیست انتخاباتی اصولگرایان به مجلس راه یافته بود، هشت سال بعد در حالی برای سومین بار متوالی مجلس نشین شد که این بار در لیست معروفِ اصلاح طلبان (لیست امید) در انتخابات شرکت کرد و در حالی که به دلیل حرف اول فامیلی (م) جز نفرات آخر لیست امید بود، با ۱,۴۴۷,۷۱۳ رای بعد از محمدرضا عارف به عنوان دومین منتخب مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس به دهمین دوره مجلس شورای اسلامی راه یافت. با اینکه مطهری با لیست امید و پشیتبانی اصلاح طلبان و به خصوص محمد خاتمی، نسبت به انتخابات مجلس نهم یک میلیون رای بیشتری داشت، او در چهار سالی که برای انتخاب هیات رییسه مجلس عارف و لاریجانی رقیب بودند، به لاریجانی رای داد. اما به دلیل نوع رفتار و موضع گیری‌های سیاسی‌اش، از این بابت واکنشی از جانب اعضای دیگر فراکسیون امید و سایر اصلاح طلبان متوجه خود ندید.

همچنین علی مطهری که در مجلس نهم با فشار نمایندگان نطقش قطع شده بود، در این دوره توانست در جریان رای‌گیری انتخابات هیات رئیسه دائم دهمین دوره مجلس شورای اسلامی، با کسب ۱۳۳ رای نایب رئیس دوم مجلس دهم شد. این نایب رئیسی در سال‌های دوم و سوم مجلس تکرار شد. با این حال در آخرین رای گیری داخلی مجلس دهم، پس از ۳ سال صندلی نایب رئیسی خود را به عبدالرضا مصری نماینده اصولگرای مجلس داد.

رد صلاحیت علی مطهری 

انتخابات مجلس یازدهم در شرایطی از راه رسید که تا پایان دولت روحانی یکسال بیشتر نمانده بود. همچنین فضا بعد از شهادت سردار سلیمانی به گونه‌ای بود که دکترین اصلاح طلبان محکوم به حاشیه‌نشینی بود. همچنین شورای نگهبان قانون اساسی این بار اصلاح‌طلبان را به طور فله‌ای رد صلاحیت کرد که اسم علی مطهری هم در جمع محروم‌شدگان از انتخابات جای گرفت.

عباسعلی کدخدایی، سخنگوی وقت شورای نگهبان درباره رد شدن صلاحیت علی مطهری گفته است: «دلیل رد صلاحیت آقای مطهری موضوعات اقتصادی نبوده است بلکه دلایل دیگری مطرح بوده که به خودشان نیز گفته شده است و با یکی از اعضای شورای نگهبان صحبت کردند که از ایشان خواستیم اجازه دهند گفتگو‌ها با دوربین ثبت و ضبط شود، اما آقای مطهری اجازه این کار را ندادند.»

سخنان علی مطهری درباره پدرش​

«اگر پدرم زنده بود، الان خودش رهبر بود» این اظهارنظر صریح چند بار توسط علی مطهری در صحن مجلس و گفتگو با رسانه نقل شده است و بهانه دست تندرو‌ها داده است تا او را منتقد و حتی مخالف رهبری معرفی کنند. مطهری در پاسخ به واکنش‌ها اینطور گفته است: «اگر شهید مطهری زنده بود الان ۹۶ ساله بود. البته این حرف از طرف من که فرزند ایشان هستم درست نیست، اما در اولین ملاقات خانواده ما با مقام معظم رهبری بعد از انتخاب ایشان، خود ایشان گفتند، اگر مطهری زنده بود الان رهبر بود. البته روش‌ها فرق می‌کند و قطعا اگر ایشان رهبر بود، تفاوت‌هایی داشت.»

اعتراض به تعطیلی خرداد

یکی از موضوعاتی که مورد نقد قرار می‌گیرد، درباره تعطیات زیاد تقویم سالانه کشور است. علی مطهری در این باره نوشته است: «تعطیلی ۱۴ و ۱۵ خرداد اگر برای چند سال اول رحلت امام خمینی (ره) به دلیل برنامه‌های گسترده در سراسر کشور و تسکین دل مردم به خاطر فاصله اندک از آن حادثه غمبار ضروری بود، امروز آن ضرورت را ندارد و دو روز تعطیلی پشت سر هم آسیب جدی به اقتصاد کشور خصوصا به بخش خصوصی وارد می‌کند.» که این نظر هم باعث واکنش بسیار تند گروه‌های افراطی شد.

سخنان جنجالی علی مطهری درباره چندهمسری

چندهمسری از موضوع‌هایی است که بین مخالفان و موافقان بحث‌های تند و تیز و جدی را موجب می‌شود. علی مطهری که نظرات تامل برانگیزی درباره زنان دارد، در این باره گفته است: «با توجه به وضعیت فعلی جامعه، اگر ما این حکم را اجرا نکنیم، فساد و فحشا در جامعه افزایش پیدا می‌کند. او هچنین گفت که "اصل مسئله چند‌همسری، حکمی از احکام اسلام است که به حل یک معضل اجتماعی می‌پردازد.» این نوع اظهارنظر موجب شد، آن‌هایی که در انتخابات ۹۴ به او رای داده بودند، ضمن اعتراض شدید از رای خود ابراز پشیمانی کنند.

واکنش مطهری به برکناری اسکوچیچ

برکناری اسکوچیچ و بازگشت کی‌روش به عنوان سرمربی تیم ملی، آنهم در حالی که کمتر از دو ماه تا شروع جام جهانی نمانده بود، نوعی دودستگی را در بین اهالی فوتبال به وجود آورد. در این بین مطهری که نسبت به اتفاق‌های کشور حساس است، یک روز بعد از شکست ایران برابر آمریکا و عدم صعود به مرحله حذفی جام جهانی قطر با این نوشت: «آقای تاج باید به مردم پاسخ بدهد که چرا مربی‌ای که در کارش موفق بود و ما را با اقتدار به جام جهانی برد باید در آستانه این جام عوض می‌شد تا یک فرصت کمیاب برای صعود به مرحله یک هشتم نهایی از یک گروه آسان بر باد برود.»

علی مطهری و اعتراضات 1401

همانطور که انتظار می‌رفت، واکنش علی مطهری به نوع واکنش حاکمیت به جنبش زن، زندگی، آزای صدای تندرو‌ها را در آورد، به طوریکه عده‌ای خواستار برخورد قاطع قوه قضاییه با او شدند. مطهری در گفتگویی در این باره گفته است: «در خصوص پرونده مهسا امینی قوه قضائیه می‌تواند علیه نیروی انتظامی کیفرخواست صادر کند. این طور حوادث دو اثر بد دارد. یکی اثری است که در نگاه دنیا به ما می‌گذارد؛ که یک چهره‌ای مثل طالبان از ما در دنیا نشان می‌دهد. دیگری هم عکس العملی است که در جامعه ایجاد می‌کند و ممکن است به عنوان یک عکس العمل سیاسی و اجتماعی، بعضی خانم‌ها را تشویق به رعایت نکردن حجاب کند و این خیلی بد است.»

واکنش مطهری به دانشجویان دانشگاه شریف

دانشگاه شریف در جریان اعتراضات سال ۱۴۰۱ سر و صدای زیادی به پا کرد. اعتراضات در این دانشگاه کار را به جایی رساند که برخی از حبس شدن تعدادی از دانشجویان در دانشگاه و محاصره دانشگاه از سوی نیروهای امنیتی خبر دادند و همان شب تجمعاتی مقابل این دانشگاه شکل گرفت. علی مطهری در توئیتربه این موضوع واکنش نشان داد: «برخی دانشجویان دانشگاه شریف در حوادث اخیر امتحان بدی دادند. گذشته از اعتراضی که حق آن‌ها بود، فحش‌های رکیک و ناموسی که در دهم مهر دادند، تاکنون در دانشگاه سابقه نداشت و آبروی دانشجو را بردند و اخیراً هم با اصرار بر مختلط شدن غذاخوری مفهوم مقدس آزادی را به آزادی حیوانی تنزل دادند.»