ایران دیپلماسی محرمانه را در پیش بگیرد

بیان فردا | حدود ۹ ماه بیشتر تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده در پنجم نوامبر باقی نمانده و گرفتار شدن در «باتلاق خاورمیانه» دقیقا همان چیزی است که جو بایدن و دموکرات‌ها از آن پرهیز می‌کنند.

اما کشته شدن سه سرباز آمریکایی در اردن و نسبت دادن آن به گروه‌های طرفدار ایران به این معنی است که این بار پاسخ ایالات متحده ممکن است اجتناب‌ناپذیر باشد.پنتاگون اعلام کرده است که از تاریخ هفتم اکتبر (۱۵ مهر ماه) تاکنون بیش از ۱۵۰ حمله توسط گروه‌های مقاومت علیه پایگاه‌ها و نیرو‌های آمریکایی در سوریه، عراق و دریای سرخ صورت گرفته است. این حملات البته بدون احتساب حمله پهپادی بامداد یکشنبه به نیرو‌های نظامی آمریکا در اردن، در مجموع باعث جراحت و آسیب‌دیدگی ۷۰ نیروی آمریکایی شده که اکثر آن‌ها آسیب‌های مرتبط با ترومای سر بوده است.اما برخورد یک پهپاد انتحاری به یک پایگاه نظامی آمریکا در نزدیکی مرز اردن با عراق و سوریه، باعث شد سه نیروی آمریکایی کشته و دست‌کم ۳۴ نفر زخمی شوند. در بیانیه کاخ سفید از زبان جو بایدن آمده است که واشنگتن «هنوز در حال جمع آوری حقایق در مورد حمله به نظامیان آمریکایی در مرز اردن» هست، اما کاخ سفید اعلام کرده است که چیزی که تا الان می‌داند این است که «این حمله توسط آن دسته از گروه‌های شبه نظامی افراطی انجام شده که در سوریه و عراق فعالیت می‌کنند».بایدن همچنین با انتشار تصویری از دیدارش با اعضای تیم امنیت ملی کاخ سفید اعلام کرد که حمله کنندگان به نیرو‌های آمریکایی در اردن را در زمان و روشی که انتخاب می‌کنیم، پاسخگو خواهیم کرد.«آرمان ملی» برای بررسی مهم ترین تحولات ناشی از افزایش تنش بین ایران و آمریکا با دکتر علی بیگدلی تحلیل گر روابط بین الملل گفت وگو کرده که در ادامه می خوانید.

*تنش بین ایران و آمریکا بر سر کشته شدن سربازان آمریکایی در اردن بالا گرفته است. به چه میزان این احتمال وجود دارد که این تنش به یک تنش نظامی متقابل کشیده شود؟

احتمال حمله نظامی آمریکا به ایران ضعیف است. در شرایط کنونی بایدن با دو چالش مهم مواجه است. نخست چالش انتخاباتی است که با وضعیت پیچیده ای مواجه است و دوم با چالش افزایش قیمت نفت مواجه است. به همین دلیل اگر به ایران حمله کند و یا سطح تنش را به تنش نظامی تبدیل کند با توجه به اینکه احتمال شدت گیری این تنش بسیار زیاد است وی دست به چنین ریسکی نخواهد زد.این در حالی است که احتمال اینکه پای کشورهای عربی نیز به این جنگ باز شود زیاد است. در شرایط کنونی که کشورهای اروپایی با چالش انرژی مواجه‌اند و از سوی دیگر نیز روسیه را تهدید کرده اند موضوع انرژی برای کشورهای اروپایی و آمریکا حائز اهمیت است.امروز ارزش بنزین برای آمریکا بیشتر شده است.به همین دلیل اگر موضوع بنزین در مناظرات انتخاباتی مطرح شود می تواند به عنوان یک نقطه ضعف برای دولت بایدن به شمار برود.به همین دلیل من معتقدم آمریکا به صورت مستقیم به ایران حمله نخواهد کرد.با این وجود آمریکا به گروه‌های مقاومت در سوریه و عراق نمایش قدرت نشان خواهد داد.

*این نمایش قدرت به چه صورت خواهد بود؟

بایدن تحت تأثیر جریان افراطی حزب جمهوری خواه ناچار به نمایش قدرت خواهد بود. این در حالی است که این احتمال وجود دارد که آمریکا ممکن است به کشتی های ایران در دریای سرخ حمله کند.هنوز کسی نمی داند که آمریکا قرار است به چه صورت نسبت به ایران واکنش نشان بدهد.توصیه من این است که در شرایط کنونی ایران از طریق میانجی هایی مانند قطر و عمان که در گذشته با آمریکا مذاکره کرده دوباره دیپلماسی محرمانه را دنبال کند تا بتواند از این طریق سطح تنش بین دو کشور را کاهش بدهد.به هر حال باید بپذیریم که ادامه این وضعیت ممکن است شرایط را سخت تر کند. از سوی دیگر اگر آمریکا قصد داشته باشد واکنش تندی نسبت به ایران داشته باشد ایران نیز اقدام جدیدی خواهد کرد و به همین دلیل این احتمال وجود دارد که دور تسلسل تنش ها همچنان ادامه داشته باشد.بدون تردید اگر چنین اتفاقی رخ بدهد و آمریکا علیه ایران دست به اقدام نظامی بزند این احتمال وجود دارد که دو کشور وارد یک جنگ تمام عیار بشوند که برای منطقه خطرناک خواهد بود. به همین دلیل حمله مستقیم آمریکا به ایران تقریبأ امکان پذیر نیست.با این وجود واکنش آمریکا نسبت به اتفاقات اخیر به صورت کنترل شده ای قطعا در روزهای آینده رخ خواهد داد.

*این اقدام کنترل شده نسبت به گروه های مقاومت در منطقه خواهد بود؟

بله؛به نظر می رسد آمریکا هسته های جبهه موسوم به مقاومت را مورد هدف خواهد داد. در شرایط کنونی کتائب حزب الله مواضع جدیدی گرفته است. این در حالی است که بایدن به دلیل فشارهای داخلی ناچار است دست به نمایش قدرت بزند.در روزهای اخیر هواپیماهای جست وجو گر آمریکایی روی عراق وسوریه پرواز کرده اند و فیلم عکس گرفته اند که می تواند به عنوان پیش زمینه اقدام جدید آمریکا قلمداد شود.البته این اقدامات طبیعی است و زیاد جای نگرانی ندارد. با این وجود حمله به کشتی های ایران در دریای سرخ می تواند خطرناک باشد و سطح تنش را بین دو کشور افزایش بدهد.به همین دلیل نه آمریکا تمایل دارد این تنش افزایش پیدا کند ونه ایران.تنش های موجود بیشتر به دلیل افزایش قیمت حامل های انرژی است که کمتر به موضوع انتخابات ارتباط پیدا می کند. به همین دلیل حمله مستقیم به ایران کار اشتباهی است که به نظر می رسد چنین اتفاقی نیز رخ نخواهد داد.با این وجود آمریکا در شرایط کنونی به این نیاز دارد که علیه هسته ای مقاومت دست به اقدامات جدیدی بزند. آمریکا در حال ارزیابی منبع حملات و گزینه‌هاست و در روزهای آینده ممکن است به یک تصمیم نهایی برسد.البته بعید است که جنگ با ایران را انتخاب کند. چراکه این رفتار آمریکا ممکن است شرایط را بسیار سخت و غیرقابل کنترل کند. هر اقدامی علیه ایران زبانه‌های آتش و التهاب موجود را در حد بی‌سابقه‌ای گسترش خواهد داد. شاید آمریکایی‌ها از طریق دیپلماسی مخفی که با ایران دارند و سنجشی که از وضعیت سیاسی فعلی دارند در آستانه انتخابات دست به حملات بسیار گسترده‌ای نزنند.

احتمال حمله نظامی آمریکا به ایران ضعیف است. در شرایط کنونی بایدن با دو چالش مهم مواجه است. نخست چالش انتخاباتی است که با وضعیت پیچیده ای مواجه است و دوم با چالش افزایش قیمت نفت مواجه است. به همین دلیل اگر به ایران حمله کند و یا سطح تنش را به تنش نظامی تبدیل کند با توجه به اینکه احتمال شدت گیری این تنش بسیار زیاد است وی دست به چنین ریسکی نخواهد زد.این در حالی است که احتمال اینکه پای کشورهای عربی نیز به این جنگ باز شود زیاد است. در شرایط کنونی که کشورهای اروپایی با چالش انرژی مواجه‌اند و از سوی دیگر نیز روسیه را تهدید کرده اند موضوع انرژی برای کشورهای اروپایی و آمریکا حائز اهمیت است

*در روزهای اخیر اخباری مبنی بر احتمال حمله زمینی آمریکا و انگلیس به یمن منتشر شده است. به چه میزان این احتمال را جدی می دانید؟

من زمانی که آمریکا و انگلیس به یمن حمله کردند معتقد بودم این دو کشور اقدام اشتباهی انجام داده اند.اگر آمریکا و انگلیس بخواهند به شکل مستقیم وارد خاک یمن شده و دست به یک جنگ رو در رو بزنند، بعید می‌دانم این دو کشور کامیابی را کسب کنند.در گذشته یمنی‌ ها درگیری با ایالات متحده داشته اند و در آن درگیری نیز چندان موفق نبودند، چون آنها دست به جنگ‌های پارتیزانی می‌زنند و از طرفی آمریکا نیز در آستانه انتخابات خود قرار دارد و شاید چندان منطقی نباشد که در چنین وضعیتی، خود را درگیر جنگ جدیدی کنند. احتمال دارد درگیری حوثی‌ها با دیگران به مرور افزایش پیدا کند اما این به معنای افزایش سطح درگیری یا درگیری عمیق نخواهد بود. درست است که آمریکا تمایل ندارد در آستانه انتخابات با یمنی‌ها درگیر باشد، اما از طرفی دیگر تمایلی ندارد که اجازه دهد بخش مهمی از تجارت نفت بسته شود و در نتیجه در تلاش است جلوی قدرت حوثی‌ها را بگیرد. در مکالمه حسین امیرعبداللهیان با دیوید کامرون وزیر خارجه انگلیس نیز نشانه‌هایی از جدیت غرب برای کنترل حوثی‌ها دیده می‌شود.

سطح تنش‌ها به حدی نرسیده است که بخواهیم بگوییم ممکن است ایران درگیر یک جنگ شود. آمریکایی‌ها نیز از این که ایران را وارد جنگ کنند دوری می‌کنند. دو کشور عربستان و مصر که بیشترین ساحل را در دریای سرخ دارند دست به هیچ اقدامی نزدند و حتی حاضر نشدند با ائتلاف آمریکایی‌ها همراه شوند. آن‌ها می‌دانند که اگر چنین رفتاری انجام دهند با مردم کشور‌های خود به چالش و مشکلاتی جدی بر خواهند خورد. به همین دلایل نیز نوعی بلاتکلیفی و سرگردانی در ادامه درگیری‌های دریای سرخ وجود دارد و هنوز مشخص نیست به کجا خواهد رسید.به هر حال من معتقدم آمریکا نمی‌تواند در یمن نیروی زمینی پیاده کند چرا که یمنی‌ها به جنگ‌های چریکی عادت کرده اند و این موضوع ممکن است کار جنگ را برای آمریکا و انگلیس سخت و دشوار کند. راه حل این شرایط برای غربی ها این است که از یک سو از ایران بخواهند که روی عملکرد حوثی‌ها تاثیرگذار باشد و از سوی دیگر با حضور فیزیکی در دریای سرخ از موشک پراکنی حوثی‌ها پیشگیری کنند. من تصور نمی‌کنم که جنگ به حمله مستقیم حوثی‌ها با آمریکایی‌ها کشیده شود.

*با توجه به فعالیت های انتخاباتی ترامپ در آمریکا در صورت پیروزی احتمالی وی در انتخابات آینده وضعیت ایران و آمریکا به چه سمتی حرکت خواهد کرد؟

واقعیت این است که سطح تنشی که امروز در منطقه وجود دارد در50 سال گذشته بی سابقه بوده است.به همین دلیل اگر در چنین شرایطی ترامپ در انتخابات به پیروزی دست پیدا کند ما در وضعیت حساسی قرار خواهیم گرفت.این در حالی است که در کشورهای اروپایی مانند آلمان و فرانسه نیز راست افراطی در حال افزایش قدرت است و این موضوع نیز می تواند شرایط را پیچیده تر کند.به همین دلیل نیز زمانی که بایدن در انتخابات پیروز شد من معتقد بودم ما باید از این فرصت برای کاهش تنش های بین دو کشور استفاده کنیم.در شرایط کنونی برجام در محاق قرار گرفته و ایران نیز این موضوع را حس کرده است.من معتقدم در شرایط کنونی ایران باید هوشمندانه به تحولات منطقه ای و جهانی نگاه کند.