آیا اسرائیل از برنامه حمله حماس خبر داشت؟

بیان فردا | نیویورک‌تایمز گفته به اسنادی دست پیدا کرده که ثابت می‌کند مقامات اسرائیلی یک سال قبل اسناد، ایمیل‌ها و مصاحبه‌هایی را در دست داشتند که نشان می‌داد حماس روز هفتم اکتبر قصد حمله به اسرائیل را دارد، اما ارتش و مقامات اطلاعاتی اسرائیل این اسناد را با این تصور که چنین حمله‌ای برای حماس دشوار است، آن را نادیده گرفته اند. نیویورک‌تایمز مدعی شده این سند تقریبا ۴۰ صفحه‌ای که مقامات اسرائیلی آن را با نام رمز «دیوار اریحا» نامیدند، نقطه به نقطه، به طور دقیق نوعی تهاجم ویرانگر حماس را ترسیم کرده است.

سند ترجمه شده که توسط نیویورک‌تایمز بررسی شده، تاریخی را برای حمله مشخص نکرده اما یک حمله روشمند را توصیف کرده که برای غلبه بر استحکامات اطراف نوار غزه، تصرف شهر‌های اسرائیل و حمله به پایگاه‌های نظامی کلیدی، از جمله یک مرکز فرماندهی طراحی شده بود.

نیویورک‌تایمز میگوید حماس این طرح را با دقت تکان‌دهنده‌ای دنبال کرده است. این سند از رگبار موشک در ابتدای حمله، حرکت هواپیما‌های بدون سرنشین برای از کار انداختن دوربین‌های امنیتی و مسلسل‌های خودکار در امتداد مرز، و سرازیر شدن افراد مسلح با پاراگلایدر، موتورسیکلت و پیاده به داخل اسرائیل خبر داده بود. طرحی که به طور دقیق در ۷ اکتبر اجرا شد.

به گفته نیویورک‌تایمز این طرح شامل جزئیاتی در مورد مکان و اندازه نیرو‌های نظامی اسرائیل، مراکز ارتباطی و سایر اطلاعات حساس بود و ابهاماتی را در مورد چگونگی دسترسی حماس به این اطلاعات و اینکه آیا اطلاعات از داخل تشکیلات امنیتی اسرائیل درز کرده یا خیر، ایجاد کرد.

این رسانه آمریکایی می‌گوید کارشناسان به این نتیجه رسیده بودند که بر اساس اسناد و گفته‌های مقامات، حمله‌ای در این مقیاس فراتر از توانایی‌های حماس بوده است. مشخص نیست که آیا بنیامین نتانیاهو یا دیگر رهبران ارشد سیاسی نیز این سند را دیده اند یا خیر.

سال گذشته، اندکی پس از اینکه این اسناد به دست مقامات اسرائیلی رسیده، مقامات لشکر غزه در ارتش اسرائیل که مسئولیت مراقبت از مرز‌های غزه را بر عهده دارد، گفتند که هدف حماس از چنین حمله‌ای نامشخص است. ماه ژوئیه، درست سه ماه قبل از حملات، یک تحلیلگر واحد آژانس اطلاعات سیگنال‌های اسرائیل، هشدار داده که حماس یک تمرین آموزشی شدید و یک روزه را انجام داده که به نظر می‌رسد شبیه به آنچه در طرح مشخص شده باشد. اما بر اساس ایمیل‌های رمزگذاری شده‌ای که توسط روزنامه تایمز مشاهده شد، یک سرهنگ در بخش غزه گفته «کاملاً این را رد می‌کنم که این سناریو تخیلی باشد. او افزوده «این طرحی است که برای شروع یک جنگ طراحی شده است. این طرح حمله به یک روستا نیست.»

مقامات به طور خصوصی اعتراف کرده‌اند که اگر ارتش این هشدار‌ها را جدی می‌گرفت و نیرو‌های کمکی قابل توجهی را به سمت جنوب هدایت می‌کرد، می‌توانست حملات را کمرنگ کند یا حتی از آن‌ها جلوگیری کند. با این حال ارتش اسرائیل آمادگی نداشت و هفتم اکتبر به مرگبارترین روز در تاریخ اسرائیل تبدیل شد.

مقامات امنیتی اسرائیل قبلاً اذعان کرده‌اند که در حفاظت از کشور شکست خورده‌اند و انتظار می‌رود دولت کمیسیونی را برای تحقیق وقایع منتهی به حملات تشکیل دهد. سند دیوار جریکو مجموعه‌ای از اشتباهات چندین ساله را آشکار کرده است. اشتباهاتی که به بدترین شکست اطلاعاتی اسرائیل از زمان حمله غافلگیرانه اعراب به اسرائیل در سال ۱۹۷۳ منجر شد.

پشتوانه همه این ناکامی‌ها یک باور نادرست و مهلک بود که می‌گفت حماس فاقد توانایی حمله است و جرات انجام این کار را نخواهد داشت. مقامات گفتند که این باور آنقدر در دولت اسرائیل ریشه دوانده بود که آن‌ها شواهد جدی چنین حملاتی را نادیده گرفتند.

نیویورک‌تایمز می‌گوید ارتش و آژانس امنیت اسرائیل که مسئول غزه بوده‌اند، از اظهار نظر خودداری کردند. مقامات نمی‌گویند چگونه «سند دیوار جریکو» را به دست آورده‌اند، اما این سند یکی از چندین نسخه طرح حمله جمع‌آوری شده در طول سال‌های اخیر بود. به عنوان مثال، یک یادداشت وزارت دفاع در سال ۲۰۱۶ که توسط روزنامه تایمز مشاهده شد، می‌گوید: «حماس قصد دارد رویارویی بعدی را به داخل خاک اسرائیل منتقل کند»

اسناد حمله حماس به اسرائیل

سند دیوار جریکو که به خاطر استحکامات باستانی در کرانه باختری امروزی نامگذاری شده، حتی واضح‌تر از طرح ۲۰۱۶ است. این گزارش، حملات موشکی برای پرت کردن حواس سربازان اسرائیلی و فرستادن آن‌ها به پناهگاه‌ها و هواپیما‌های بدون سرنشین برای از کار انداختن تدابیر امنیتی دقیق در امتداد حصار مرزی را کاملا توضیح داده است.

نیروهای حماس ۶۰ نقطه دیوار را شکستند و از مرز به اسرائیل هجوم بردند. این سند با آیه‌ای از قرآن شروع می‌شود که می‌گوید «آن‌ها را از دروازه غافلگیر کنید. اگر این کار را بکنید، مطمئناً پیروز خواهید شد.» همین عبارت ۷ اکتبر به طور گسترده توسط حماس در فیلم‌ها و بیانیه‌ها مورد استفاده قرار گرفته بود.

یکی از مهمترین اهداف ذکر شده در این سند، تسخیر پایگاه نظامی اسرائیل در رعیم بود که محل استقرار لشکر غزه در ارتش اسرائیل است. پایگاه‌های دیگری که تحت فرمان لشکر قرار داشتند نیز در فهرست قرار گرفتند. حماس این هدف را در ۷ اکتبر گرفت و در رعیم غوغا کرد و بخش‌هایی از پایگاه را تصرف کرد.

مقامات گفتند که جسارت این طرح، دست کم گرفتن آن را آسان کرده بود. همه ارتش‌ها طرح‌هایی می‌نویسند که هرگز از آن‌ها استفاده نمی‌کنند، و مقامات اسرائیلی ارزیابی کردند که، حتی اگر حماس به آن‌ها حمله کند، ممکن است نهایتا بتوانند چند ده نیرو جمع کند، نه صد‌ها نفری که در نهایت حمله کردند.

نیویورک‌تایمز گفته اسرائیل از اقدامات حماس را اشتباه برداشت کرده بود. این گروه برای مجوز به فلسطینی‌ها برای کار در اسرائیل مذاکره کرده بود. مقامات اسرائیلی آن را نشانه‌ای از عدم جنگ طلبی حماس قلمداد کرده بودند. اما حماس سال‌ها پیش‌نویس طرح حمله را تهیه کرده بود و مقامات اسرائیلی آن را نادیده گرفته بودند. نیویورک‌تایمز گفته چیزی که ممکن است یک کودتای اطلاعاتی باشد، به یکی از بدترین محاسبات اشتباه در تاریخ ۷۵ ساله اسرائیل تبدیل شده است.

در سپتامبر ۲۰۱۶، دفتر وزیر دفاع اسرائیل یک یادداشت فوق محرمانه بر اساس طرح‌های تکراری حمله حماس تنظیم کرد. در این یادداشت که توسط «آویگدور لیبرمن» وزیر دفاع آن زمان امضا شده، آمده بود که تهاجم و گروگانگیری «به روحیه شهروندان اسرائیل آسیب جدی خواهد زد».

در این یادداشت که توسط روزنامه تایمز مشاهده شد، آمده است که حماس تسلیحات پیچیده، دستگاه‌های مسدود کننده GPS و هواپیما‌های بدون سرنشین خریداری کرده است. این سازمان همچنین اعلام کرد که حماس نیروی جنگی خود را به ۲۷ هزار نفر افزایش داده است که در یک دوره دو ساله ۶ هزار نفر را به صفوف خود اضافه کرده است. بر اساس این یادداشت، حماس امیدوار بود تا سال ۲۰۲۰ به ۴۰ هزار نفر برسد. سال گذشته، پس از اینکه اسرائیل سند دیوار جریکو را به دست آورد، بخش نظامی غزه پیش‌نویس ارزیابی اطلاعاتی خود را از آخرین طرح تهاجم تهیه کرد.

تحلیلگران روی اسناد به دست آمده نوشته بودند که حماس «تصمیم گرفته بود برای یک حمله جدید برنامه‌ریزی کند، که دامنه آن بی‌سابقه است.» در این بیانیه آمده است که حماس قصد دارد عملیات فریبکاری و به دنبال آن یک «مانور در مقیاس بزرگ» را با هدف غلبه بر لشکر انجام دهد. اما لشکر غزه ارتش اسرائیل از این طرح به عنوان «قطب‌نما» یاد کرده است. به عبارت دیگر، ارتش اسرائیل گفته حماس می‌داند به کجا می‌خواهد برود، اما هنوز به آنجا نرسیده است.

رزمایش حماس برای حمله به اسرائیل شامل چه مواردی بود؟

۶ ژوئیه ۲۰۲۳، تحلیلگر کهنه‌کار واحد ۸۲۰۰ ارتش اسرائیل به گروهی از کارشناسان اطلاعاتی دیگر نوشته که ده‌ها کماندوی حماس اخیراً تمرینات آموزشی را با فرماندهان ارشد حماس انجام داده‌اند. در این رزمایش‌ها، سرنگونی هواپیما‌های اسرائیلی و تسلط بر کیبوتص و یک پایگاه آموزشی نظامی هم بوده است. در تبادل ایمیلی بین بخش‌های مختلف ارتش آمده است که در طول تمرین، جنگجویان حماس از همان عبارتی از قرآن استفاده کردند که در بالای طرح حمله به دیوار جریکو ظاهر شد.

این تحلیلگر هشدار داد که این رزمایش از نزدیک طرح دیوار جریکو یا همان اریحا را دنبال می‌کند و حماس در حال ایجاد ظرفیت برای اجرای آن است. یک سرهنگ در لشکر غزه ارتش اسرائیل این تحلیل را تحسین کرده، اما گفته که این رزمایش بخشی از یک سناریوی «کاملاً تخیلی» است. سرهنگ نوشته «به طور خلاصه، بیایید صبر باشیم»

بر اساس گزارش نیویورک‌تایمز، این ایمیل‌ها همچنان ادامه داشته و برخی از نظامی‌های اسرائیل طرح را جدی گرفته اند. یکی از تحلیل گران گفته باید از درس‌هایی که در حنگ ۱۹۷۳ گرفتیم عبرت بگیریم. این تحلیلگر خطاب به همکارانش نوشته «ما قبلاً تجربه مشابهی را ۵۰ سال پیش در جبهه جنوبی در رابطه با سناریویی که تخیلی به نظر می‌رسید تجربه کردیم، و اگر مراقب نباشیم ممکن است تاریخ تکرار شود.»

به استناد نیویورک‌تایمز، هیچ یک از ایمیل‌ها پیش‌بینی نمی‌کرد که جنگ قریب‌الوقوع باشد. ارتش اسرائیل به این نتیجه رسیده که رهبر حماس، علاقه‌ای به جنگ با اسرائیل ندارد، اما ارزیابی‌ها نشان می‌دهد ارتش اسرائیل بر این امر واقف بوده که توانایی‌های حماس به شدت بهبود یافته است.

نیویورک‌تایمز این خطای اطلاعاتی را به تحلیل غلط مقامات آمریکایی در بیش از دو دهه پیش در زمان تدارک حمله یازده سپتامبر القاعده تشبیه کرده و گفته دولت آمریکا به این نتیجه رسید که حمله ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ به مرکز تجارت جهانی و پنتاگون نتیجه یک شکست در تحلیل و تصور تخیلی بودن چنین حمله‌ای بود.