اسرائیل به دنبال مرد شماره یک حمله ۷ اکتبر حماس؛ یحیی سنوار کیست؟

 

بیان فردا | فایننشال تایمز نوشت: یحیی سنوار چندین دهه قبل از سازماندهی حملات ۷ اکتبر حماس به اسرائیل، در دادگاه نظامی اسرائیل، محکوم به حبس شده بود. سنوار در حین گذراندن ایام حبس، شروع به آموختن زبان عبری کرد.

«میچا کوبی» که از طرف سازمان اطلاعات و امنیت داخلی اسرائیل (شاباک)، وظیفه بازجویی از سنوار را بر عهده داشته، درباره او گفت: «سنوار تمام کتاب‌هایی را که درباره شخصیت‌های برجسته اسرائیل منتشر شده بود- از زیو ژابوتینسکی و [مناخیم]بگین تا [اسحاق]رابین- همه را خواند. او از پایین تا بالای ما را فهمید و یاد گرفت».

سنوار، پس از گذشت پانزده سال از دوران محکومیتش، در یک مصاحبه تلویزیونی اسرائیلی، کاملا به زبان عبری صحبت کرد. او از مردم اسرائیل خواست که به جای جنگ، از «هدنة» یا آتش بس با حماس حمایت کنند.

او در این مصاحبه گفت: «ما می‌دانیم که اسرائیل ۲۰۰ کلاهک هسته‌ای دارد و دارای پیشرفته‌ترین نیروی هوایی در منطقه است.»

با وجود همه این ها، سنوار ۶۱ ساله، اکنون تحت تعقیب‌ترین فرد برای اسرائیل است. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، از او به عنوان «مرده متحرک» یاد می‌کند. رهبر گروه شبه نظامی حماس در غزه، مسئول حمله غافلگیرانه ۷ اکتبر است.

حذف او یکی از اهداف اصلی عملیات اسرائیل برای ضربه به حماس است. مقامات فلسطینی می‌گویند که از زمان آغاز حملات اسرائیل، حدود ۱۰۰۲۲ نفر در غزه کشته شده اند و مناطق وسیعی از اراضی تحت کنترل حماس، طی حملات زمینی، هوایی و دریایی ویران شده است.

پیش از تهاجم حماس، اسرائیل نزدیک به ۴۰ سال تجربه برخورد با سنوار را داشت. با این حال، این دانش انباشته، در سال‌های اخیر تنها باعث ایجاد حس رضایت کاذب در سران امنیتی اسرائیل شده بود.

پیش از آغاز جنگ، اسراییل، سنوار را یک شخصیت خطرناک، ولی اهل مصالحه می‌دانست که به دنبال تحکیم حکومت حماس در غزه و کسب امتیازات اقتصادی است، نه پیگیری هدف اعلام شده حماس برای نابودی اسرائیل.

 این برداشت نادرست از شخصیت سنوار، مقدمه‌ای برای بزرگترین شکست اطلاعاتی اسرائیل بود. از نظر برخی، سنوار، این فریب و اغفالِ فوق العاده را مدیریت کرده است.

 مایکل میلشتاین، افسر سابق اطلاعات نظامی اسرائیل و کارشناس امور فلسطین گفت: «ما اصلاً او را نشناختیم. به هیچ وجه او را نشناختیم، صفر».

سنوار از دیدگاه کسانی که چندین دهه با او زمان گذرانده اند، مردی کاریزماتیک، کم حرف، تندخو و با روحیه فرماندهی است.

کوبی، بازجویی از سنوار در سال ۱۹۸۹، زمانی که او به قتل اعتراف کرد را به خاطر دارد. این اوج اولین انتفاضه یا قیام فلسطینی‌ها بود و کوبی افسر شین بت (شاباک) بود که اعضای حماس را تعقیب می‌کرد. حماس در آن زمان یک گروه کوچک شبه نظامی اسلامگرا بود که درغزه ظهور کرده بود.

سنوار که با نام ابو ابراهیم شناخته می‌شد، از روز‌های اولیه به ایجاد «کتائب القسام»، شاخه نظامی حماس، کمک کرده بود. اما بازداشت او در اواخر دهه ۱۹۸۰، به خاطر نقش ویژه اش در حماس بود: شکار فلسطینی‌هایی که مظنون به همکاری با اسرائیل بودند.

او در دوران حبس به رهبر تمام زندانیان حماس در زندان‌های اسرائیل تبدیل شد که یک پست تأثیرگذار در سلسله مراتب این گروه بود.

یکی از ارزیابی‌های اطلاعاتی اسراییل از سنوار در زمان حبسش، شخصیت او را اینگونه توصیف کرده است: «مقتدر، بانفوذ، مورد قبول دوستانش و با توانایی‌های غیرعادی در استقامت و فریبکاری، به اندک راضی است... راز‌های خود را حتی در داخل زندان از سایر زندانیان مخفی می‌کند... توانایی روی موج جمعیت سوار شدن را دارد».

سنوار که در محله‌ای فقیر نشین در خان یونس در جنوب غزه بزرگ شده بود، برای اولین بار در اوایل دهه ۱۹۸۰ به توصیه شیخ احمد یاسین، بنیانگذار حماس، وارد صحنه سیاسی غزه شد.

همسایه سنوار در خان یونس، محمد ضیف بود که اکنون رئیس شاخه نظامی حماس است. سنوار علاوه بر کمک به ایجاد شاخه نظامی این گروه، مسئول دستگاه امنیت داخلی حماس، موسوم به «مجد» شد که وظیفه از بین بردن مظنونان همکاری با دشمن را بر عهده داشت.

سنوار برای فلسطینیان، به ویژه در غزه، به شخصیتی تقریبا افسانه‌ای تبدیل شده است. یکی از فعالان برجسته فلسطینی در بیت المقدس شرقی گفت: «بسیاری از فلسطینی‌ها احساس غرور می‌کنند و سنوار در خیابان‌های فلسطین بسیار محبوب است.»

سنوار در سال ۲۰۱۱ پس از گذراندن ۲۲ سال در زندان‌های اسرائیل، آزاد شد. او در جریان مبادله بیش از ۱۰۰۰ فلسطینی با یک سرباز اسرائیلی به نام گیلعاد شلیط که در زندان‌های حماس بود، آزاد شد.

سنوار در سال ۲۰۱۷، به عنوان رهبر این گروه برای کل غزه انتخاب و جایگزین اسماعیل هنیه شد. تحت رهبری او، حماس با استفاده از اقدامات نظامی مانند فرستادن بالن‌های آتش زا به سمت اسرائیل و به‌ویژه شلیک راکت، سعی کرد اسرائیل را به مذاکرات غیرمستقیم بیشتر از طریق میانجی‌هایی نظیر مصر، قطر و سازمان ملل، سوق دهد.

اسرائیل در سال‌های اخیر امتیازاتی را به غزه اعطا کرد که همین چند سال پیش غیرقابل تصور بود؛ امتیازاتی مثل اجازه به قطر برای کمک مالی بیشتر به غزه.

انگیزه‌های سینوار برای چرخش انفجاری اش در ۷ اکتبر، چیزی شبیه به یک معما باقی مانده است.

در طول سال گذشته، یک مقام فلسطینی با روابط نزدیک با غزه، چندین بار به این منطقه سفر کرد تا با حماس بر سر یک پیمان ملی گسترده‌تر مذاکره کند. او اغلب با سنوار ملاقات می‌کرد و اصرار داشت که «احترام متقابل» وجود دارد.

اما در آخرین دیدار این مقام از غزه در اوایل سال جاری، سنوار «به طور کامل ناپدید شد». او گفت: «سیگنال‌هایی وجود داشت که باید متوجهش می‌شدیم؛ استتار مسیر نظامی از طریق مسیر دیپلماتیک.»

با این حال، ارزیابی رسمی اسرائیل این بود که حماس با رهبری سنوار، هم از جنگیدن منصرف شده و هم به توافقی گسترده‌تر با اسرائیل علاقه‌مند است.

بر اساس ارزیابی سازمان‌های اطلاعاتی اسرائیل، حمله حماس حداقل به یک سال برنامه ریزی نیاز داشته است. مقامات و تحلیلگران اسرائیلی اکنون می‌گویند که ظاهر پراگماتیک سنوار، فریبکاری محض برای خرید زمان بوده است.

میلشتاین، افسر اطلاعات نظامی اسرائیل، گفت: «ما باید با این واقعیت روبرو شویم: انگیزه او نابودی اسرائیل است.»

یکی از اهداف اصلی اسرائیل، سنوار است. اما تل آویو تحقیر شده است و سرنوشت منطقه نامشخص است. ممکن است این به تنهایی برای سنوار یک پیروزی باشد. کوبی گفت: «او تسلیم نمی‌شود. او در غزه خواهد مرد».