پشت پرده سفر مقامات غربی به سرزمین‌های اشغالی چیست؟
جان کربی، سخنگوی امنیت ملی کاخ‌سفید، روز سه شنبه دوم آبان گفت: «اکنون زمان مناسبى براى آتش‌بس در غزه نیست.» همزمان متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز گفته است: «کاری که ما فعلا به آن ادامه خواهیم داد تمرکز بر رساندن کمک‌های انسان‌دوستانه به غزه است.»
بیان فردا | جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا که طی هفته گذشته سفر کوتاهی به تل‌آویو داشت در رابطه با آتش‌بس میان حماس و اسرائیل گفت «ابتدا اسرا باید آزاد شوند، سپس می‌توانیم به گفتگو بپردازیم.»
سخنان بایدن درباره شروط آتش بس در منطقه در شرایطی مطرح می‌شود که حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران، نسبت به سیاست‌های ایالات متحده در قبال جنگ مواضع تندی گرفت و گفت: «آمریکا دو بار به ایران پیام داده است که شامل دو محور اساسی است؛ نخست اینکه اعلام کرده علاقه‌مند به گسترش دامنه جنگ نیستیم و دوم از ایران خواستند که خویشتن‌داری کند. آقای بایدن ریاکاری را متوقف کنید، آیا این بود آن شعار انتخاباتی شما که از حقوق بشر در جهان سخن می‌گفتید؟ به شهادت رساندن بیش از ۵ هزار زن و کودک و غیرنظامی نتیجه حقوق بشری است که شما از آن یاد می‌کردید؟»
همزمان با اظهارات مختلف مقامات کشور‌ها درباره وضعیت بغرنج در نوار غزه، دور جدید سفر مقام‌های غربی به منطقه با سفر امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، به تل‌اویو آغاز شده است. امانول مکرون در نخستین سخنانش در اسرائیل گفت «اولویت نخست آزادی گروگان‌هاست.»
با وجود این که عملیات زمینی علیه فلسطین آغاز نشده است، اما شرایط محاصره و قطع دسترسی به مایحتاج اولیه زندگی، شرایط دشواری را برای ساکنان منطقه ایجاد کرده است. ااشرف القدره، سخنگوی وزارت بهداشت فلسطین مستقر در غزه نسبت به شرایط فاجعه‌بار مراکز بهداشتی و درمانی این شهر هشدار داد و گفت: «تنها کمتر از ۴۸ ساعت تا توقف کامل موتور‌های برق بیمارستان‌ها فاصله داریم.»
این شرایط، پرسش‌هایی را ایجاد می‌کند، از جمله این که سفر‌های پیاپی مقام‌های غربی به منطقه با چه هدفی انجام می‌شود و آیا مقام‌های آمریکا در کنترل حمله زمینی موفق خواهند بود؟ فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین ایران و کارشناس حوزه روابط بین الملل در گفتگو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داد:
فریدون مجلسی گفت: «اسرائیل اساسا نیازی به حمله زمینی ندارد. اسرائیل مردم غزه را در پاسخ به حمله ناگهانی حماس، به شکل حملات هوایی تحت فشار قرار داد و با کشتار گسترده اهالی غزه، واکنش شدیدی نیز نشان داد. حماس بی تمایل نبود که ابعاد درگیری را گسترش داده و از سرزمین کوچک غزه فراتر برود و جنگی بزرگ در منطقه به راه انداخته و حتی پای کشور‌های دیگر را نیز به مسئله باز کند. هدف اصلی همه این‌ها، توقف مصالحه عربستان و اسرائیل بود. گرچه ممکن است این شرایط برای دولت فلسطین جای نگرانی نداشته باشد، اما وضعیت فعلی برای حماس نگران کننده است.»
وی افزود: «یکی از نکاتی که از ابتدای این جنگ مدام مطرح می‌شود، مسئله نگرش ایران نسبت به تحولات غزه است. واقعیت این است که اگرچه در داخل ایران گروه‌هایی وجود دارند که معتقدند ایران نباید با غرب مصالحه کند، یا نسبت به فرایند تنش‌زدایی ایران و ایالات متحده و گفتگو‌های برجامی واکنش‌های جدی نشان می‌دانند یا حتی نسبت به ارتباط ایران و اعراب نیز خوش بین نبودند، اما می‌دانیم که طی ماه‌های گذشته سیاست خارجی ایران، روی توسعه روابط دیپلماتیک در سطح منطقه متمرکز بود و یکی از مهمترین مصادیق آن، توسعه رابطه با عربستان سعودی است. باز شدن پای ایران به جنگ را منطقی نمی‌بینم چرا که اگرچه ایران توان نظامی قابل توجهی برای مقابله با اسرائیل دارد، اما اسرائیل نیز از حمایت گسترده کشور‌های غربی و به ویژه ایالات متحده برخوردار است.»
این دیپلمات پیشین گفت: «بیراه نیست اگر بگوییم این حمله حماس به نوعی به نفع نتانیاهو شد تا انتقام‌گیری گسترده‌ای را علیه حماس و اهالی غزه اجرا کند. در حال حاضر وضعیت مردم غزه بسیار دشوار است. نیرو‌های اسماعیل هنیه هنوز به جنگ ادامه می‌دهند و دست از حملات خود برنداشته اند. متاسفانه نگاهی به روند رویکرد رفتاری دولت اسرائیل نشان می‌دهد که نتانیاهو تصمیم گرفته، نه فقط حماس، بلکه کل غزه را از روی نقشه جغرافیا حذف کند.»
وی افزود: «این که جو بایدن در سخنان خود اشاره می‌کند اول باید اسراء آزاد شوند و سپس صلح رخ خواهد داد، بهانه نیست. تصور می‌کنم آمریکا در تلاش است با این تکنیک به حماس پیامی بدهد، مبنی بر این که سیاست گروگان گیری و گروکشی جواب نمی‌دهد. هدف بایدن این است که شرط گذاشتن حماس را متوقف کند. حماس اعلام کرده بود که گروگان‌ها را مبادله می‌کند، اما آمریکا می‌گوید تا گروگان‌ها آزاد نشوند صلح نخواهد بود. این یعنی شرط روی شرط گذاشتن. فراموش نکنیم که همه گروگان‌ها یا کشته‌ها اسرائیلی نیستند. برخی دو تابعیتی یا مسافران غیراسرائیلی بودند؛ بنابراین آمریکا می‌خواهد با تحت فشار قرار دادن حماس، بدون ارائه امتیاز متقابل، گروگان‌ها را آزاد کند.»
حساسیت ویژه غرب روی تنش بین ایران و اسرائیل
این کارشناس حوزه بین الملل گفت: «این که جان کربی می‌گوید آمریکا فعلا با آتش بس موافقت نمی‌کند، به این دلیل است که آمریکا و اسرائیل تلاش دارند شرایط را به سمتی ببرند که گروه جهادی اسماعیل هنیه نیز مایل باشد این جنگ به پایان برسد و اصلا حماس در توقف آتش جنگ پیشقدم شود. این پیش‌فرض که تا حماس دست نمی‌کشد، اسرائیل ادامه می‌دهد، بهانه‌ای است که دولتمردان آمریکا و اسرائیل برای قطع نکردن آتش جنگ مطرح می‌کنند. اسرائیل مدعی تلاش برای ریشه کن کردن حماس است. معتقدم یکی از علل سفر‌های متعدد سران کشور‌های غربی به منطقه این است که سعی کنند مانع از واکنش‌های تند مقام‌های اسرائیلی علیه ایران شوند. آن‌ها احتمالا طی ماه‌های اخیر متوجه تلاش‌های ایران برای کاهش تنش‌ها شده اند. ایران مثل اعراب و سایر کشور‌های منطقه سعی کرد تنش‌های خود را کاهش دهد و اروپا نیز علی رغم فشار‌های متعددی که به خاطر مسئله جنگ اوکراین و روسیه به ایران وارد می‌کرد، شاهد و ناظر این تغییرات بود. در نتیجه اروپا در تلاش است از شکل گیری یک تنش جدید بین ایران و اسرائیل پیشگیری کند. این را فراموش نکنیم که گروه‌هایی در کشور حضور دارند که اتفاقا بسیار مایل به درگیری نظامی ایران و اسرائیل هستند و معتقدند ایران باید وارد جنگ با اسرائیل شود؛ بنابراین شرایط را بسیار حساس و شکننده می‌بینم.»
وی افزود: «موضوع اسرائیل و ایران فقط برای دو کشور حساس نیست، بلکه برای تمامی کشور‌های منطقه و متحدان دیپلماتیک آنان نیز مهم است و در نتیجه فرضیه من این است که بخشی از محور گفتگو‌های مقام‌های غربی، پشت درب‌های بسته، مسئله ایران است. آن چه از سخنان و واکنش‌های مقامات ایران استنباط می‌کنم این است که گرچه حمله اسرائیل را به شدت محکوم می‌کنند و قطعا نسبت به فلسطینیان اعلام حمایت انجام داده و خواهان اتش بس هر چه سریعتر هستند، اما ایران تمایلی به درگیری فیزیکی در این جنگ و افزایش دامنه خشونت‌های منطقه‌ای ندارد.»
فریدون مجلسی تاکید کرد: «اگر اسرائیل بخواهد به شکل زمینی وارد باریکه غزه شود، با توجه به دام گذاری‌های گسترده‌ای که احتمالا در مسیر وجود دارد، تبعات سنگینی را تجربه خواهد کرد و مضرات آن بیش از فواید خواهد بود. مگر این که اسرائیل بخواهد به معنای واقعی کلمه غزه را خالی از سکنه کرده و کل غزه را از فلسطینیان تخلیه کند. اما چنین طرحی نیز باعث واکنش گسترده اهالی منطقه و به ویژه کشور‌های عرب منطقه خواهد شد. حتی تداوم شرایط فعلی و بسته ماندن آب، برق و اقلام غذایی به روی اهالی منطقه، خود می‌تواند نوعی اقدام نظامی تلقی شود. محبوس شدن بیش از ۲ میلیون نفر در چنین شرایطی بدون حداقل امکانات زندگی از هزاران بمباران نیز بدتر است. به همین دلیل معتقدم همین اقدام اسرائیل حتی بدون ورود به غزه، خود، نوعی جنایت جنگی است.»
دیدگاه تان را بنویسید