آیا خبرنگاران ایرانی را می‌توان به غزه اعزام کرد؟

بیان فردا | وزیر ارشاد به خبرنگار صداوسیما گفته به زودی تعدادی خبرنگار همراه با کشتی اعزامی ایران به غزه می‌روند. محمدمهدی اسماعیلی درباره روش اعزام خبرنگاران به غزه گفته «تعدادی خبرنگار در کشتی اعزامی ایران به غزه همراه این کشتی خواهند رفت.» سوال اینجاست که آیا چنین چیزی امکان‌پذیر است؟ رویداد۲۴ امکان سفر خبرنگاران ایرانی به نوار غزه را مورد بررسی قرار داده است.

امکان سفر به فلسطین

غزه سه گذرگاه دارد که هر کس بخواهد به آن وارد شود باید از یکی از این سه گذرگاه عبور کند. غزه در واقع نواری باریک در غرب سرزمین‌های اشغالی است که یک مرز دریایی با مدیترانه و دو مرز زمینی با اسرائیل و مصر دارد. در صفحه نخست پاسپورت هر ایرانی یک جمله مهم قید شده است «دارنده این گذرنامه حق سفر به فلسطین اشغالی را ندارد» بنابراین هرگونه ورود به غزه از طریق اسرائیل غیرممکن است.

عدم ورود به فلسطین، شامل ورود به سرزمین‌های اشغالی از دو کشور دوست و همسایه اسرائیل یعنی سوریه و لبنان هم می‌شود. به این معنا که هیچ دارنده پاسپورت ایرانی قادر به ورود به سرزمین‌های اشغالی از طریق مرزهای لبنان و سوریه نیست. ورود به این سرزمین‌ها از طریق مرزهای اردن هم عملا به دو دلیل غیرممکن است؛ یکی مساله سفر به اسرائیل که با پاسپورت ایرانی ممکن نیست و دیگری مساله سفر به اردن که آن هم به دلیل مشکلات دیپلماتیک ایران و اردن به معضل مشابهی مبتلاست. اردن به دارندگان پاسپورت ایرانی ویزا نمی‌دهد و در ایران سفارت ندارد.

گذرگاه‌های غزه کدامند؟

گذرگاه ارز یکی از گذرگاه‌های عبور مردم از نوار غزه به سمت اسرائیل است که در شمال نوار غزه واقع شده و تحت کنترل اسرائیل است. اسرائیل این گذرگاه را از ابتدای درگیری با حماس مسدود کرده است. حتی اگر این اقدام صورت نگرفته بود باز هم هیچ ایرانی توان عبور از این گذرگاه را نداشت چرا که برای رسیدن به این گذرگاه باید از سرزمین‌های اشغالی میگذشت که هم پاسپورت ایرانی و هم دولت اسرائیلی اجازه چنین اقدامی به یک ایرانی را نمیداد.

گذرگاه شالوم

این گذرگاه در جنوب و در مرز بین نوار غزه و اسرائیل واقع شده و توسط اسرائیل اداره می‌شود. در دوران صلح هم از این گذرگاه تنها برای انتقال اجناس استفاده می‌شد. از زمان حمله اسرائیل به غزه این گذرگاه هم مسدود شده و عبور از آن برای یک ایرانی به همان دلایل گفته شده غیر ممکن است.

گذرگاه رفح

گذرگاه رفح تنها گذرگاهی است که به سمت غزه همچنان فعال است. گذرگاه رفح تحت کنترل مصری‌هاست. مقامات مصر از ابتدای جنگ تاکنون تنها به ۲۰ کامیون حامل کمک‌ها اجازه داده شده تا از گذرگاه رفح مصر وارد غزه شوند. ظاهرا وزارت ارشاد قصد دارد از همین گذرگاه اقدام به اعزام خبرنگاران ایرانی به همراه کشتی کمک‌های ایران به غزه کند. جمعیت هلال احمر امروز اعلام کرده بعدا از مذاکرات هلال احمر با صلیب سرخ جهانی قرار شده اولین محموله کمک‌های ایران به غزه از طریق گذرگاه رفح ارسال شود.

پیرحسن کولیوند رئیس جمعیت هلال احمر ایران به خبرگزاری ایرنا گفته کمک‌های ایران به غزه قرار است هم از طریق هوایی هم دریایی ارسال شود. او گفته هر زمان دستور اعزام برسد، با هواپیما ۶۰ تن دارو را بارگیری کرده و ارسال می‌کنند تا با کامیون‌های زیادی که در مصر آماده اعزام هستند، به سمت غزه بفرستند. یک کشتی هم در حال آماده‌سازی است که کمک‌ها را از طریق دریا ارسال کند.

به نظر می‌رسد وزارت ارشاد قصد دارد خبرنگاران را با کشتی به سمت غزه روانه کند. برای این منظور کشتی باید از خلیج فارس بارگیری شده، بعد از عبور از دریای عمان، خلیج عدن و باب المندب وارد دریای سرخ شود و در یکی از بنادر مصر در خلیج سوئز یا خلیج عقبه لنگر بیاندازد. در این مرحله لازم است خبرنگاران ایرانی در یکی از بنادر مصر از کشتی پیاده شوند و از محل بندر تا گذرگاه رفح را به صورت زمینی یا هوایی طی کنند و بعد از گذر از این گذرگاه خودشان را به غزه برسانند.

سفر به فلسطین

دو مشکل بر سر راه خبرنگاران ایرانی برای عبور از گذرگاه رفح و ورود به غزه وجود دارد؛ نخست اینکه این گذرگاه تنها برای انتقال آب، مواد غذایی، سوخت و برق به نوار غزه همچنان فعال است و عبور هیچ نیرویی به سمت غزه از آن امکان‌پذیر نیست. بازگشایی گذرگاه رفح هم به تازگی صورت گرفته و قبل از آن تنها برای ساعاتی با هدف خروج اتباع خارجی از غزه این گذرگاه باز شده بود.

ابتدا به نظر می‌رسید مصر نسبت به بازگشایی این گذرگاه مردد است، اما مقامات مصری اعلام کردند «گذرگاه رفح در سمت ما رسما گشوده است»، ولی «بمباران‌های هوایی» باعث «مسدود ماندن» گذرگاه و ناامن بودن آن برای عبور کامیون‌ها به سوی غزه بوده است. با این حال برخی رسانه‌ها معتقد بودند دلیل باز نشدن گذرگاه، عدم تمایل مصر به نقش آفرینی در درگیری اخیر بوده و از طرفی مصر نمیخواسته مورد هجوم گسترده مردم غزه قرار بگیرد.

حال بعد از تلاش‌های دیپلماتیک گسترده، این بن‌بست باز شده و مصر اجازه عبور اقلام بشردوستانه به سمت غزه را داده است. تصور کنید بعد از طی این کشمکش، نیرو‌های ایران تحت عنوان خبرنگار به همراه اقلام بشردوستانه وارد غزه شوند! حتی تصور آن هم شوخی است.

با این حال فرض محال که محال نیست. حتی اگر خبرنگاران ایرانی مجوز عبور از گذرگاه رفح و وورد به نوار غزه را از مصر بگیرند، باید قبل از آن برای ویزای مصر اقدام کرده باشند. ایران و مصر از زمان انقلاب اسلامی روابط دیپلماتیک ندارند. از فروردین ماه خبر‌هایی در خصوص احتمال اعطای ویزای مصر به ایرانیان منتشر شده، اما تاکنون به وقوع نپیوسته است. اینکه آیا مصر در این موقعیت ویزای خاص برای خبرنگاران صادر خواهد کرد یا خیر سوال مهمی است که باید قبل از آن باید به «چرایی» چنین اقدامی پاسخ بدهید. چرا مصر باید در این شرایط اجازه عبور خبرنگاران ایرانی از خاک این کشور به سمت غزه را صادر کند؟

اظهارات وزیر ارشاد درباره اعزام خبرنگاران ایرانی به نوار غزه در واقع دومین تلاش ایران برای پوشش خبر‌های منطقه از نزدیک است. اولین تلاش هفته گذشته با شکست مفتضحانه‌ای روبرو شد. تیمی از برنامه «ثریا» شبکه یک سیما برای این منظور عازم مرز‌های جنوب لبنان با اسرائیل شده بود. بر اساس خبر‌های منتشر شده توسط مجری برنامه ثریا، اتومبیل تیم اعزامی صداوسیما مورد هدف گلوله قرار گرفت و یکی از اعضای لبنانی تیم که ظاهرا عضو حزب‌الله لبنان هم بوده، در اثر اصابت گلوله جان باخت.

در اطلاعیه‌های اول اینطور القا شد که اتومبیل تیم صداوسیما مورد اصابت گلوله‌های اسرائیلی قرار گرفته، اما ظاهرا شلیک از سوی نیرو‌های امنیتی لبنان صورت گرفته بود! برخی فعالان رسانه‌ای به نقل از واحد ارتباطات حزب‌الله لبنان گفته‌اند تیم صدا و سیما بدون هماهنگی وارد منطقه‌ای شده بودند که نباید می‌شدند و به همین دلیل احتمالا به خطا مورد اصابت گلوله‌های خودی قرار گرفته‌اند.

لازم به ذکر است که در حال حاضر خبرنگاران رسانه‌های معیار و بزرگ جهان که در حال پوشش مستقیم و زنده خبرها از نوار غزه‌اند عموما در مقر رسانه‌هایشان در اسرائیل خبرها را مخابره می‌کنند. تصاویری که از غزه مخابره می شود عمدتا توسط رابط‌های خبری رسانه ها در نوار غزه که مهمولا از بین شهروندان غزه‌اند، گرفته و ارسال می‌شود و حتی بزرگترین خبرنگاران رسانه‌های جهان در غزه حضور ندارند.