طاعون چینی، شایعه یا واقعیت؟

بیان فردا | بهزاد امیری درباره بیماری هاری گفت: هاری یک بیماری عفونی حاد و کشنده ویروسی دستگاه اعصاب مرکزی است. این بیماری مخصوص گوشتخواران اهلی و وحشی بوده است که انسان و سایر حیوانات خونگرم پستان‌دار، به طور تصادفی و اغلب از طریق حیوان‌گزیدگی به آن مبتلا می‌شوند. در صورت بروز علائم بیماری در انسان متاسفانه همیشه ۱۰۰ درصد کشنده است، ولی خوشبختانه علی‌رغم کشندگی بالای این بیماری، در صورت انجام تمام مراحل پیشگیری و درمان بیماری از جمله شستشوی صحیح محل گزش با آب و صابون، ضد عفونی کردن زخم، تزریق سرم ضدهاری و واکسیناسیون به موقع و کامل می‌توان از ابتلا به هاری پیشگیری کرد.

ثبت ۲۵۰ هزار مورد حیوان گزیدگی در کشور

وی ادامه داد: حیوان گزیدگی در تمام فصول سال ممکن است اتفاق بیفتد، اما در فصول گرم سال به دلیل اینکه مردم بیشتر در مواجهه با حیوانات قرار می‌گیرند و تماس با حیوانات بیشتر می‌شود، حیوان گزیدگی نیز بیشتر می‌شود. عامل اکثر موارد حیوان‌گزیدگی‌ها، اغلب سگ‌ها (سگ‌های ولگرد و بلاصاحب) هستند. گربه‌ها هم می‌توانند مبتلا به بیماری هاری شوند، بنابر این گازگرفتگی و پنجه کشیدن گربه هم می‌تواند خطر ابتلا به هاری را به همراه داشته باشد.

رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت با بیان اینکه آمار حیوان گزیدگی سالیانه در کشور رو به افزایش است، ادامه داد: در طی سال گذشته حدود ۲۵۰ هزار مورد حیوان گزیدگی در کشور ثبت شده است و متاسفانه ۱۶ مورد مرگ انسان ناشی از بیماری هاری داشته‌ایم.

رییس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: علاوه بر افزایش جمعیت سگ‌های ولگرد و بدون صاحب، ترغیب مردم به نگهداری حیوانات خانگی یکی دیگر از دلایل افزایش حیوان‌گزیدگی است. اگر این حیوانات خانگی واکسینه نشوند یا واکسن موثر دریافت نکرده باشند در صورتی که خارج از منزل با حیوانات ولگرد هار نزاعی داشته باشند می‌توانند مبتلا به بیماری هاری شوند و در صورتی که منجر به جراحت در صاحبان خود شوند باعث انتقال بیماری هاری به آن‌ها می‌شوند.

امیری در پاسخ به این سوال که آیا حیوانات واکسینه شده هم می‌توانند هار شوند، خاطرنشان کرد: درصدی از حیواناتی که واکسن می‌زنند به حد کافی ایمنی در بدن آن‌ها ایجاد نمی‌شود تا محافظت برای این حیوانات ایجاد کند بنابراین در صورت تماس با حیوانات هار، احتمال هار شدن آن‌ها وجود دارد. بنابراین برای افرادی که بر اثر گزش حیوان خانگی مجروح شده‌اند نیز واکسن و سرم ضدهاری تزریق می‌شود، حتی اگر آن حیوان واکسن هم زده باشد.

رییس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان که در فصل گرما شیوع بیشتری پیدا می‌کند، گفت: یکی از بیماری‌هایی که در فصل گرما از حیوان به انسان منتقل می‌شود، بیماری سالک است. سالک یک بیماری انگلی است و از طریق نیش یک نوع پشه به نام پشه خاکی منتقل می‌شود و باعث بروز زخم‌هایی در محل گزش می‌شود که به صورت طولانی مدت باقی می‌مانند و بعضا دچار عوارض ثانویه می‌شوند. با توجه به اینکه پشه‌ها با شروع فصل گرم فعالیت‌شان آغاز می‌شود، لذا انتقال بیماری سالک ناشی از گزش این پشه‌ها نیز در فصول گرم بیشتر می‌شود.

امیری ادامه داد: تمامی عواملی که منجر به تکثیر و افزایش تعداد جوندگان صحرایی (مخزن سالک نوع روستایی)، پشه خاکی (ناقل بیماری) و همچنین کاهش فاصله و افزایش تماس بین مخزن، ناقل و انسان‌ها می‌شود به افزایش میزان بروز و شیوع سالک می‌انجامد. این عوامل شامل تجمع زباله‌ها و نخاله‌های ساختمانی، کودهای حیوانی در اطراف اماکن مسکونی، وجود اماکن مخروبه، متروکه، قدیمی و خالی از سکنه در مناطق آندمیک، عدم جمع‌آوری و دفع صحیح فاضلاب و جاری بودن فاضلاب در منطقه، گسترش پروژه‌های عمرانی و ساخت و سازهای مسکونی (بدون در نظر گرفتن پیوست سلامت) در مجاورت لانه جوندگان صحرایی، گسترش فعالیت‌های کشاورزی و منابع طبیعی بدون ملاحظات اپیدمیولژیک بیماری، نگهداری و استفاده نامناسب از کودهای کشاورزی به خصوص کودهای مرغی، گسترش دامداری‌ها، تغییرات آب و هوایی و سکنی گزینی افراد حساس و غیرایمن در کانون‌های سالک است. در سال ۱۴۰۰ تعداد ۱۵۸۳۳ نفر مبتلا به سالک در کشور شناسایی شدند که نسبت به سال ماقبل آن افزایش یافته است.

رییس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت در پاسخ به این سوال که آیا طاعون نشخوارکنندگان قابل سرایت به انسان است، گفت: طاعون نشخوار کنندگان قابل سرایت به انسان نیست و در ارتباط با حیوانات است و امکان انتقال به انسان را ندارد و با طاعون انسانی کاملا متفاوت است.

موردی از ابتلا به طاعون انسانی در کشور مشاهده نشده است

امیری ادامه داد: بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک یک بیماری عفونی حاد ویروسی و کشنده در نشخوار کنندگان کوچک اهلی و حیات وحش است که با ایجاد واگیری و تلفات بالا، خسارات اقتصادی قابل ملاحظه‌ای در این گونه دام‌ها بوجود می‌آورد. عامل این بیماری نوعی ویروس است و قابل انتقال به انسان نیست و تا به حال ابتلای انسان به این بیماری گزارش نشده است. در حالی که عامل بیماری طاعون (Plague) نوعی باکتری به نام یرسینیا پستیس است که توسط جوندگان و کک و گاهی کنه به سایر حیوانات و انسان منتقل می‌شود.

وی در پاسخ به این سوال که آیا بیماری طاعون انسانی در کشور داریم، گفت: در حال حاضر موردی از ابتلا به طاعون انسانی در کشور مشاهده نشده است.

رییس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت در واکنش به خبری مبنی بر هشدار مقامات چینی نسبت به بروز طاعون در این کشور گفت: این خبر از طریق مراجع رسمی (سازمان جهانی بهداشت) هنوز تایید نشده و به ما گزارش نشده است.

امیری همچنین درباره عقرب‌زدگی و مار گزیدگی گفت: با توجه به اینکه در فصول گرم سال فعالیت مارها و عقرب‌ها شروع می‌شود به طبع موارد نیز افزایش می‌یابد. در سال‌های گذشته سالیانه حدود ۶۰ هزار مورد عقرب‌زدگی و ۶ هزار مورد مارگزیدگی به وقوع پیوسته است، البته در سال ۱۴۰۰ تعداد موارد عقرب‌زدگی و مار گزیدگی نسبت به سال‌های قبل کاهش یافته است.

رییس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت با اشاره به بیماری سیاه زخم گفت: بیماری سیاه زخم (شاربن) یک نوع بیماری باکتریال است که بیشتر در حیوانات علف‌خوار به ویژه نشخوارکنندگان ایجاد می‌شود. باسیل‌های سیاه زخم، در حالت هاگ، باقی مانده و به مدت چندین سال باعث آلودگی چراگاه‌ها می‌شوند و در فصل گرم سال که علف‌ها پژمرده می‌گردند هاگ‌ها همراه با ریشه گیاهان، توسط علفخوران خورده می‌شوند و باعث ایجاد بیماری در دام‌ها می‎شوند. ضمنا مگس‌ها و سایر حشرات نیز باعث انتقال باکتری‌ها از لاشه حیوانات مرده، به سایر حیوانات مناطق دوردست می‌شوند. در انسان شایع‌ترین نوع آن سیاه زخم پوستی است که به علت تماس با دام مبتلا به شاربن ایجاد می‌شود. همچنین اگر انسان ندانسته یا دانسته گوشت و یا امعاء احشاء دام مبتلا به شاربن را بخورد مبتلا به نوع گوارشی سیاه زخم می‌شود که بسیار خطرناک و کشنده است. در سال‌های گذشته مواردی از ابتلا به سیاه زخم گوارشی به وقوع پیوسته که منجر به فوت شده است.

وی ادامه داد: بیماری دیگر تب خونریزی دهنده کریمه کنگو (CCHF) است که یک بیماری ویروسی بوده و از طریق گزش کنه آلوده، به بدن حیوان منتقل می‌شود. فعالیت کنه‌ها نیز با شروع گرمای هوا آغاز می‌شود، بنابراین بیشترین موارد ابتلا به بیماری CCHF را در فصول بهار و تابستان مشاهده می‌شود.

رییس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت با بیان اینکه بیشترین گروه سنی مبتلا به CCHF، گروه سنی جوان و میانسال و از میان جمعیت مولد کشور بوده است، خاطرنشان کرد: نوع شغل افراد ارتباط زیادی با انتقال ویروس CCHF دارد، افرادی که مشاغلی در حیطه دام، دامداری، قصابی و کشتارگاه دارند، بیشترین جمعیت در معرض خطر هستند.

وی بیان کرد: مخزن و ناقل ویروس CCHF در طبیعت کنه‌های سخت و عمدتاً گونه‌ای به نام هیالوما است. این کنه‌ها حدود ۸۰۰ روز عمر می‌کنند و می‌توانند ویروس را از طریق تخم به نسل بعدی انتقال دهند. زمانی که این کنه‌ها حیوان را مورد گزش قرار می‌دهند، ویروس را به بدن دام منتقل می‌کنند. دام در طی مدت دو هفته ناقل ویروس خواهد بود و ممکن است علامتی بروز ندهد. چنانچه در طی این مدت، دام توسط انسان بدون استفاده از وسائل حفاظت فردی و رعایت نکات بهداشتی ذبح شود، انسان در معرض خون و ترشحات دام آلوده قرار می‌گیرد و به این طریق احتمال انتقال بیماری به انسان وجود دارد.

امیری در خصوص روش‌های انتقال ویروس CCHF، گفت: انسان به چند روش به ویروس CCHF آلوده می‌شود، اول اینکه کنه آلوده به طور مستقیم انسان را مورد گزش قرار دهد، دوم اینکه انسان با ترشحات، خون و بافت بدن حیوان آلوده تماس داشته باشد، سوم اینکه انسان کنه‌ را با دست له کند و آخرین روش اینکه، انسان با خون و ترشحات بدنی انسان مبتلا به بیماری تماس داشته باشد.

وی درخصوص علائم بیماری تب کریمه کنگو عنوان کرد: تعداد زیادی از افراد علائمی از خود بروز نمی‌دهند، اما افرادی که دچار علائم می‌شوند، در مرحله اولیه دچار تب ناگهانی، لرز، سردرد، درد عضلانی، درد عضلات شکم و کمر، گیجی، حالت تهوع، استفراغ و پرخونی مخاط می‌شوند، در فاز حاد بیماری، فرد دچار خونریزی زیرپوستی، کبودی بدن، خونریزی داخل ملتحمه چشم، خونریزی مخاط، خونریزی از مجاری بدن و در نهایت درگیری چندین ارگان بدن همچون سیستم گوارشی، ادراری و تنفسی می‌شود که در این صورت ممکن است منجر به مرگ بیمار شود.

امیری خاطرنشان کرد: بیماری دیگری که ممکن است در فصل بهار شایع شود بیماری تب مالت است. در فصل بهار که فصل‌ زاد و ولد است این بیماری شیوع بیشتری دارد. عامل این بیماری می‌تواند از طریق مصرف شیر و یا لبنیات غیر پاستوریزه و یا از طریق ترشحات آلوده‌ای که هنگام زایمان و خروج جنین و جفت از دام مبتلا خارج می‌شود، باعث آلودگی محل آغول و انتقال این بیماری به سایر حیوانات و حتی انسان شود. اگر این ترشحات آلوده در آغول به صورت افشانه پراکنده شوند حتی می‌تواند از طریق استنشاقی انسان را آلوده کند.

انتهای پیام